فضل الله رنجبر - دانشگاه علوم و تحقیقات،تهران،ایران
محمدکاظم قاضی زاده - دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
محمدکاظم رحمان ستایش - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

در نظام حقوقی کیفری اسلام، مجازات های اسلامی (منصوص) به مجازات های اطلاق می شود که نوع، میزان، موجب و کیفیت اجرای آن در شرع به طور دقیق مشخص شده است و شامل حدود، قصاص، دیات و تعزیرات منصوص می شود.از جمله موضوعات بحث برانگیز در محافل علمی که محل استفتاء از مراجع عظام تقلید نیز شده، این است که آیا به رغم منصوص بودن دیه اقلیت های دینی، از نظر شرعی این امکان وجود دارد که با توجه به حکم حکومتی در برهه ایی خاص حکم به تغییر میزان دیه اقلیت های دینی داد؟حاصل این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده، بیانگر آن است که از نظر شرعی امکان تغییر میزان دیه اقلیت های دینی با توجه به حکم حکومتی وجود دارد. بدین نحو که اگر چه مقتضای اصل اولی عدم ثبوت حکم حکومتی است لکن در صورت رعایت ضوابطی همچون موافقت با اهداف و مقاصد شریعت، تقدیم اهم بر مهم، قطعی بودن و رعایت مصالح عمومی، صدور حکم حکومتی امکانپذیر و به طور موقت قابل اثبات است و حاکم اسلامی در تغییر میزان دیه اقلیت های دینی اختیار دارد

حکم اولی, حکم حکومتی, مجازات های منصوص, اقلیت های دینی, دیه