غلامرضا کیانی ده کیانی - استادیار دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان
مرضیه صفری حسن آبادی - کارشناس ارشد مرمت و احیای ابنیه و بافتهای تاریخی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان؛ نویسنده مسئول

گرچه بیش از نیم قرن از آغاز حفاظت و مرمت علمی بناهای تاریخی کشورمان می گذرد، به دلیل کم توجهی نسبت به موضوع تخصصی روشنایی و نورپردازی بناهای تاریخی، کمتر می توان شاهد اجرای روشنایی مناسب در فضاهای تاریخی بود و معمولا این مهم با استفاده از روش های متفاوت و به صورت سلیقه ای انجام می پذیرد. در بهترین حالت ممکن، این عملیات به دست مهندسان برق و بدون آگاهی از ارزش فضاهای تاریخی، تنها در حد روشن کردن فضا اجرا می گردد. از این رو آشنایی با طراحی روشنایی و تسلط بر تشخیص مزایا و معایب تجهیزات نوری و انتخاب صحیح آن ها، به منظور حفظ میراث تاریخی، اهمیت ویژه ای دارد و برای دستیابی به نتایج لازم باید طراحی روشنایی مبتنی بر اصول و استانداردهای تعریف شده ای اجرا و از الزامات روند کاری یک پروژه مرمتی محسوب گردد. حال این سوال پیش روست که در طراحی و اجرای روشنایی در ابنیه تاریخی رعایت چه اصولی ضروری است؟ پژوهش حاضر به انشای اصول و توصیه های قطعی در این زمینه پرداخته است. به این منظور، با اتکا به دانش فیزیک نور و ویژگی های ساختاری و فضایی معماری سنتی ایرانی و همچنین رعایت دستورالعمل ها و ضوابط حفاظتی، اصول اولیه طراحی روشنایی در فضاهای تاریخی تحلیل و دسته بندی گردیده است. روش کار در این نوشتار توصیفی  تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانه ای و مشاهده ای است. درحقیقت یافته های پژوهش حاکی از آن است که برای دستیابی به روشنایی مناسب در فضاهای تاریخی به چهار مرحله مطالعات، طراحی، اجرا، و نگهداری توجه می شود که هر مرحله خود بر اصولی مبتنی است.

طراحی روشنایی, فضاهای تاریخی, سیستمهای روشنایی