مسیح بهنیا - علوم انسانی، گروه حقوق، واحد بویین زهرا، دانشگاه آزاد اسلامی، بویین زهرا، قزوین، ایران.
امیرحسین صادقی - حقوق، دانشکده حقوق، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

نهاد آمبودزمان در نظام های مدرن حقوقی واجد خصلتی غیرقضایی است که به عنوان یکی از ابزارهای نوین نظارتی بر فعالیت حکومت شناخته شده و کارکرد اصلی خویش را معطوف به دفاع از حقوق افراد کرده است. برخی از ویژگی های حاکم بر این نهادها که در اکثر نظام های حقوقی مشترکند، در قیاس با کمیسیون اصل نود و سازمان بازرسی کل کشور قابل تامل به نظر می رسند. مسائلی از قبیل حیطه صلاحیتی گسترده در نظارت بر سازمان ها و مقام های عمومی، گزارش دهی، اطلاع رسانی، فرآیند غیرقضایی و استقلال از حیث کارکردی، شخصی، تشکیلاتی، سازمانی و بودجه ای، بخشی از این ویژگی های حداقلی اند که مقاله حاضر با رویکردی تطبیقی نشان می دهد کمیسیون اصل نود با عنایت به تمام جوانب فوق در قیاس با سازمان بازرسی، وجوه اشتراک بیشتری با نهادهای آمبودزمان مدرن دارد. نتایج حاصل از این تحقیق می تواند به رفع کاستی ها در سازمان بازرسی، ارتقای ویژگی ها در کمیسیون اصل نود و رفع صلاحیت های موازی کمک کند

آمبودزمان, کمیسیون اصل نودم (۹۰) قانون اساسی, سازمان بازرسی کل کشور, نظارت