زهره صارمی - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
مهدی محقق - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

تصویر و خیال، اساس و جوهره کلام شاعرانه را منعکس می­ کنند و ذهنیت هنرمند را از جهان برون و درون هویدا می ­سازند. تصویرسازی کوشش ذهنی سخنور است تا با خلاقیت بین ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه خویش، پیوندی بدیع ایجاد کند.در این پژوهش با تکیه بر روند شکل­ گیری مفهوم تصویر و نقش ­خیال در آن، ضمن رعایت حدود ماهیت تصویر، به تعریف و معرفی ساختار و انواع مختلف پرداخته شده است. یکی از راه­ های کشف و بازنمایی ظرفیت­ های گوناگون تصویر شعری، در ابعاد مختلف مانند زیبایی­ شناسانه، ادبی، اجتماعی و...، شناخت ساختار چند لایه و انواع آن است.«تصویر مستقل» یکی از انواع تصاویر است. این تصویر ماهیت انحصاری و ویژگی خوداتکایی اندیشه شاعر را در بردارد و همچنین قابلیت به کارگیری در خارج از فضای شعر را دارد.بررسی تصاویر مستقل در غزل­ های خواجوی کرمانی، خواننده را با شبکه گفتمانی اشعار او روبرو می­ کند. گفتمان های به دست آمده را می­ توان در موضوعات؛ گفتمان های هستی­ شناسانه، عاشقانه، گفتمان های سیاسی حکومتی، گفتمان های دینی و مذهبی و گفتمان های حوزه وطن­ و....تقسیم بندی کرد. نتایج تحلیل گفتمان تصاویر مستقل در غزل خواجو، بیانگر جزئیاتی دقیق از فرهنگ، جامعه، سبک زندگی و اندیشه و بینش شاعر است. نگرش شاعر به عشق، به عنوان محور اصلی زیست بشر، گفتمان ننگ و نام و نگرش پیشرو خواجو، در به تصویر کشیدن گفتمان وطن، اشاراتی از آن دسته است.

تصویر مستقل, گفتمان, خواجوی کرمانی, فرهنگ ایرانی, جامعه ایرانی