نقش احتمالی کانون همیاران سلامت دانشگاه تبریز در پیشگیری از اعتیاد دانشجویان با استفاده از رویکرد نشر اطلاعات در دوران شیوع ویروس کرونا

زمینه و هدف: کانون همیاران سلامت دانشگاه تبریز در راستای پیشگیری از آسیبهای روانی اجتماعی و ارتقا بهداشت روان دانشگاهیان با توجه به شرایط خاص کرونایی وبینار آموزشی پیشگیری از اعتیاد را در تاریخ ۲ آذرماه ۱۳۹۹ با تدریس و آموزش دکتر رحیم یوسفی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید مدنی و ریاست مرکز مشاوره آن دانشگاه برگزار کرد. این وبینار در کنار نکات آموزشی مثبتی که داشت متاسفانه از رویکرد نشر اطلاعات استفاده نکرد و به ارائه سطحی و معرفی انواع مواد مخدر و مهارتهای فردی پرداخت. این در حالی است که اینگونه آموزشها و وبینارها اگرچه از هیچ بهتر هستند اما بر اساس بررسی نویسندگان مقاله حاضر هیچگونه مطالعه ای برای بررسی اثربخشی مثبت این وبینارها صورت نگرفته است از طرفی یکی از برنامه های پیشگیری موثر در مقابل اعتیاد، استفاده از رویکرد نشر اطلاعات در برنامه پیشگیری از اعتیاد است.روش: جامعه آماری در این پژوهش همه دانشجویانی بودند که در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ در دانشگاه تبریز مشغول به تحصیل بودند. برای انتخاب نمونه با توجه به محدودیتهای پیش آمده و عدم امکان مراجعه و دسترسی مستقیم محقق به دانشجویان اجبارا از روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده شد. بدینصورت که بعد از تماس و هماهنگی های متعدد درنهایت یکی از دانشجویان پسر که در رشته های مهندسی در مقطع کارشناسی ارشد تحصیل داشت و به گفته خودش به مصرف سیگار اعتیاد داشت با توجه به ملاک ورود و خروج تمایل خود را به همکاری در این پژوهش اعلام کرد و سپس از طریق همان فرد، محققان توانستند به دیگر اعضای نمونه دسترسی پیداکرده و نسبت به اخذ نمونه خود اقدام کنند. درنهایت با توجه به ملاک ورود و خروج ۳۰ نفر از دانشجویان پسر به عنوان نمونه پژوهش حاضر انتخاب شدند. این افراد که نمراتشان در پرسشنامه گرایش به مواد گل پرور متوسط بود به صورت تصادفی به دو گروه آزمایشی و کنترل، تقسیم شدند. درنهایت از شرکت کنندگان خواسته شد که از تاریخ شروع مطالعه ۱۵) اردیبهشت (۱۴۰۰ قبل از شروع برنامه های پیشگیری از اعتیاد با رویکرد نشر اطلاعات به صورت آنلاین به پرسشنامه گرایش به مواد گل پرور پاسخ دهند و پاسخها به صورت آنلاین برای محققان قابل روئیت بود. در این میان صرفا از دانشجویان گروه آزمایشی خواسته شد بعد از پاسخ دهی به پرسشنامه به مدت ۵ هفته و هر هفته یک جلسه را در فضای اسکای روم در جلسات برنامه پیشگیری شرکت کنند در این جلسات معتاد نادم (که برای استفاده از امکانات مشاوره ای و روانشناسی به پروفایل مشاوره ای رسا نویسنده مسئول مقاله حاضر مراجعه کرده بودند) و خانواده او باهدف مصون سازی دانشجویان در برابر مصرف مواد مخدر در خصوص فرآیندی که فرد معتاد به صورت عادت و تکرار به مصرف روی آورده، آثار کوتاه مدت و درازت مدت فیزیولوژیک مواد مخدر، تاثیر منفی مصرف مواد مخدر بر سلامت جسمانی و مشکلات قانونی، اجتماعی و خانوادگی آن، سوءبرداشت های غلطی که در خصوص مصرف مواد مخدر وجود دارد، انتظارات معتاد از اعتیاد (از اعتیاد چه میخواستند و چه گرفتند؟)، نتایج اعتیاد بر خانواده و تحصیل و اشتغال و روابط اجتماعی فرد معتاد و علل رویکرد به اعتیاد صحبت کردند.یافته ها، میانگین گرایش به مواد مخدر در هردو گروه در پیش آزمونها متوسط به بالا بوده است. همچنین میانگین گرایش به مواد مخدر گروه آزمایش در پیش آزمون (۳۴/۲۷) و پس آزمون (۲۱/۹۳) اختلاف زیادی باهم دارند درحالیکه این اختلاف در پیش آزمون (۳۳) و پس آزمون (۳۳/۶۰) گروه کنترل جزئی است. برای آزمون اثر نشر اطلاعات توسط معتاد نادم و خانواده او بر کاهش گرایش به مواد مخدر در دانشجویان، اثر پیش آزمون به عنوان عامل موثر تعدیل شد و نتایج نشان از تاثیر معنیدار ۰/۹۵۴ درصدی گروه یا مداخله بر اضطراب ناشی از کرونا P=۰/۰۰۱)،(F=۵۵۶/۹۷۲ بود؛ بنابراین باملاحظه میانگین های دو گروه میتوان نتیجه گرفت نشر اطلاعات توسط معتاد نادم و خانواده او، گرایش به مواد مخدر در دانشجویان را کاهش داده است نتیجه گیری، دریک نتیجه گیری کلی میتوان گفت نتایج این مطالعه نشان داد که نشر اطلاعات توسط معتاد نادم و خانواده او در کاهش گرایش به مواد مخدر در دانشجویان موثر است؛ بنابراین به کانونهای همیاران سلامت دانشگاه ها توصیه میگردد ازاینگونه جلسات به عنوان یک بسته پیشگیری از اعتیاد در دانشجویان که دارای محاسنی از قبیل سادگی و جذابیت برای مخاطبان و اثربخش بودن در مقایسه با سایر روشهای پیشگیری بهره لازم را ببرند. نتایج این پژوهش شاید بتواند سهمی در تامین اطلاعات مستند بر اساس تحقیقات دانشگاهی جهت تدوین برنامه آموزش روشهای پیشگیری از اعتیاد در دانشجویان، به خصوص دانشجویانی که در معرض خطر اعتیاد هستند ایفا کند.

Keywords:

کانون همیاران سلامت , پیشگیری از اعتیاد , رویکرد نشر اطلاعات , دانشجویان , دانشگاه تبریز , شیوع ویروس کرونا