علیرضا شوهانی - دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشیار دانشگاه ایلام
فاطمه جعفرزاده - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی.

ادب را رعایت حدود نامیده اند که لازمه ی رعایت آن تسلیم در مقابل خداوند است، و این اصل نقش مهمی را در زندگی معنوی بشر ایفا می کند. ادب مراتبیدارد که شامل ادب ظاهر و ادب باطن است؛ ادب ظاهر حفظ حدود و دوری از گناهان است و ادب باطن پاکی قلب است از غیر حق. مولوی به عنوان یکی از شعرای نامی در مثنوی سنگ بنای سلوک معنوی را ادب دانسته و بر این باور است که ادب توفیق الهی است و سالک ملزم به رعایت آن می باشد. ادب ظاهر در مثنوی شامل نماز، دعا و ذکر، طهارت و وضو، خاموشی و خلوت و ادب باطن نیز شامل بندگی و عبودیت و صبر و مدارا میباشد. مولوی علاوه بر تبیین ضرورت ادب، سالک را از ترک ادب برحذر داشته و آن را شامل دوری از جمیع خطایا و تهذیب ظاهر و باطن دانسته است. مولوی مصادیق ترک ادب را دنیاطلبی، جنون و دیوانگی، غرور و حرص و آز دانسته است. پژوهش حاضر در صدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی ضمن بررسی قلمرو معنایی ادب و ترک ادب در دفتر سوم مثنوی به بیان این مقوله ها بپردازد و آن را بررسی و تحلیل کند.

ادب، ترک ادب، مولوی، مثنوی