صور خیال در غزلیات و ترکیب بند معروف محتشم کاشانی

سبک ادبی نگرشی احساسی و مخیل ( خیال انگیز) به جهان درون و بیرون است که با زبان احساسی ( عاطفی ) و مخیل (تصویری ) بیان می شود در چنین زبانی معمولا واژه ها و جملات در معنای عادی و اصلی خود به کار نمی روند در مقام مقایسه با هنجار عادی ذهنی و زبانی ما می توان گفت که شاعران جهان را دیگر گونه می بینند و لاجرم برای بیان این دیگر گونی ، دیگر گونه سخن می گویند . هر انسان بلیغی در هر گوشه ای از جهان که بخواهد به گونه ای موثر سخن گوید ناگزیر از رعایت قواعد بلاغت است باید اصل " مطابقت سخن با مقتضای حال مخاطب " را در نظر بگیرد و هر گاه که بخواهد سخن خود را بیاراید به ناچار سراغ جاذبه هایی چون استعاره ، تشبیه ، تضاد و مراعات نظیر و ... می رود . محتشم کاشانی همچون دیگر شاعران در دیوان خود از مقوله بیان استفاده ی بسیاری برده است او همچنین از آرایه های بدیع لفظی و معنوی که تخیل شاعرانه را زیباتر کرده است بهره برده است . از لحاظ آماری تشبیه از قسمت بیان اولین رتبه، واج آرایی از بخش بدیع لفظی و تناسب از قسمت بدیع معنوی به ترتیب رتبه های دوم و سوم را به خود اختصاص داده است . نکته بسیار مهم و حائز اهمیت در شعر محتشم ، این است که این مباحث به طور کلی از پیچیدگی و تکلف به دور مانده است تشبیهات روی هم رفته ساده می باشد و کنایات خواننده را دچار سر در گمی نمی کند.

Keywords:

محتشم کاشانی , صور خیال , غزلیات , ترکیب بند