مائده کرمی پور اصفهانی - دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی تجزیه، پژوهشکده فناوری های شیمیایی، سازمان پژوهش های علمی صنعتی ایران، تهران، ایران.
محمد عابدی - دانشیار شیمی تجزیه، پژوهشکده فناوری های شیمیایی، سازمان پژوهش های علمی صنعتی ایران، تهران، ایران.
ذاکر بحرینی - دانشیار شیمی آلی، پژوهشکده فناوری های شیمیایی، سازمان پژوهش های علمی صنعتی ایران، تهران، ایران.

زعفران یکی از گیاهان داروئی مهم است که در قسمت های مختلف کشور و به ویژه در استان های خراسان رضوی و جنوبی کشت شده و بواسطه قیمت آن یکی از اقلام مهم صادراتی ایران به شمار می رود. عصاره این گیاه به دلیل غنی بودن ترکیبات مختلف فیتوشیمیایی دارای خواص آنتی اکسیدانی بوده و به عنوان دارو در طب سنتی و نوین مورد استفاده قرار می گیرد. کروسین یکی کاروتنوئیدهای طبیعی موجود در زعفران است که اخیرا در فرمولاسیون داروهای ضد افسردگی استفاده شده است. با توجه به اهمیت مواد موثره موجود در عصاره زعفران و به خصوص کروسین، در این مقاله یک روش مناسب و کاربردی استخراج با حلال برای استخراج کروسین از زعفران مورد مطالعه قرارگرفته است. برای این منظور در نسبت های مختلف حجمی از حلال های آب-اتانول شامل ۱۰۰-۰، ۷۵-۲۵، ۵۰-۵۰، ۲۵-۷۵ و ۰-۱۰۰ استخراج مواد موثره و کروسین با استفاده ار امواج فراصوت با فرکانس ۳۲ کیلوهرتز و در دمای محیط انجام شد. از روش اسپکتروفتومتری فرابنفش مرئی در طول موج ۴۴۵ نانومتر برای اندازه گیری جذب کروسین و از روش آماری حداقل مربعات و به کمک منحنی تنظیم برای محاسبه غلظت کروسین در نمونه های استخراج شده استفاده شد. با توجه به نتایج به دست آمده برای نسبت های مختلف حلال آب و اتانول و همین طور پایداری این محلول ها پس از زمان سه روز، آب و اتانول با نسبت حجمی ۵۰:۵۰ به عنوان حلال بهینه برای استخراج مواد موثره و کروسین از زعفران انتخاب شد.

استخراج کروسین, پایداری عصاره زعفران, ترکیبات موثره زعفران, ترکیب حلال آب-اتانول