محمد رضا برزویی - استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع)
امیر رضا تمدن - دانشجوی دکتری رشته فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه السلام
رضا جهانبازی گوجانی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه السلام

در سال­های اخیر، عربستان سعودی به عنوان یکی از کشورهای اثرگذار در منطقه­­ی جنوب غرب آسیا، در حوزه­ی سایبری فعالیت­های زیادی را آغاز کرده است؛ عربستان از این فضا برای تقابل با رقبای منطقه­ای خود همانند جمهوری اسلامی ایران بهره­ی فراوانی می­برد. یکی از مهمترین عرصه­های این تقابل، اغتشاشات دی ماه در ایران در سال ۱۳۹۶ بود که در آغاز ابعاد دخالت­های فراملی در آن چندان روشن نبود. اما پس از گذشت اندکی، ابعاد دخالت سایر کشورها در این وقایع روشن شد و سبب شد تا به بررسی نقش یکی از کشورهای مهم در این زمینه بپردازیم. به دیگر بیان این پژوهش به دنبال آن است تا اصول کلی دیپلماسی سایبری عربستان در ایام اعتراضات دی ماه ۹۶ علیه جمهوری اسلامی ایران را کشف نماید. این پژوهش قصد دارد با روش کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون (تم)، به بررسی دیپلماسی سایبری عربستان سعودی در قبال ایران بپردازد. جامعه­ی تحقیق در این پژوهش، توییت­های ارسال شده از سوی نهادها و کاربران مهم عربستانی در دی ماه سال ۹۶ است که برای این پژوهش، بیش از ۲۰۰۰ توییت انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. پس از آغاز فرآیند کدگذاری طبق استانداردهای روش تحلیل مضمون،  بیش از ۱۸۰ مضمون پایه، ۱۷ مضمون سازمان­دهنده و نهایتا ۵ مضمون فراگیر به دست آمد که در واقع مضامین فراگیر، همان محورهای اصلی دیپلماسی سایبری عربستان را شکل می­دهند؛ نتایج حاصل از این پژوهش نشان می­دهد که تاکید بر واگرایی های قومی و منطقه­ای، تخطئه­ی کنشگری منطقه­ای ایران، تخریب عملکرد سپاه پاسداران و تخریب نوع نظام حاکم در ایران، محورهای اصلی دیپلماسی سایبری عربستان علیه جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می­دهد.

دیپلماسی سایبری, عربستان سعودی, اغتشاشات دی ماه ۹۶, توییتر, جمهوری اسلامی ایران