محمدجلال عباسی شوازی - استاد گروه جمعیت شناسی، دانشگاه تهران
نصیبه اسمعیلی - دانشگاه تهران

امروزه کاربرد مدل سازی عامل محور به منظور تجزیه و تحلیل مسائل جمعیتی مورد توجه جمعیت شناسان قرار گرفته  و جایگاه جمعیت­شناسی در شناخت عمیقتر روندهای جمعیتی را ارتقاء بخشیده است . هدف از مقاله حاضر، بررسی سیر تکاملی جمعیت­شناسی از ابتدا تا پیدایش و استفاده از مدل سازی عامل محور در مطالعات جمعیتی است. با مرور ادبیات موضوع، عدم توانایی پارادایم­های جمعیتی در برقراری ارتباط بین سطوح خرد و کلان به عنوان یک محدودیت در تحلیل مسائل پیچیده جمعیتی روشن می­شود. امروزه با توجه به توسعه ریاضیات و تولید نرم افزارها و پردازنده­های قوی، مدل سازی عامل محور در بین جمعیت­شناسان اهمیت ویژه­ای دارد. سیاست گذاری مبتنی بر مدل سازی عامل محور به عنوان یک راهکار کارآمد با قابلیت تحلیل روابط بین سطح خرد و سطح کلان، احتمال تحقق اهداف دنبال شده به وسیله سیاست­گذاریهای کلان را افزایش می­دهد. این مقاله، با مرور سیر تکاملی پارادایم­های مختلف و بیان ضرورت بهره­گیری از رویکرد مدل سازی عامل محور در فرآیند تحلیل مسائل جمعیت­شناسی، جایگاه مدل سازی عامل محور به همراه نقاط قوت وضعف آن در مقایسه با سایر پارادایم ها را بررسی و معرفی می کند. در پایان پیشنهاداتی برای استفاده از مدل سازی عامل محور در تحلیل مسائل جمعیتی ایران ارائه می شود.

مدل سازی عامل محور, پارادایم, سیاست گذاری, سطوح خرد و کلان, جمعیت شناسی