علی محمد میرجلیلی - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه میبد
حسن رضایی هفتادر - عضو هیات علمی دانشگاه تهران
یاسر ملکی - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه میبد

امام خمینی از عالمان تاثیرگذار بر جریان­های اسلامی در قرن اخیر به شمار می­آید. وی علاوه ­بر رهبری انقلاب و بنیان­گذاری جمهوری اسلامی ایران، در علوم مختلف اسلامی مانند تفسیر، فقه، فلسفه، اخلاق، عرفان و حدیث، متخصص بوده است. هرچند شخصیت سیاسی و فقهی امام، بر جنبه های دیگر شخصیتی او تا حدودی تاثیر گذاشته، بی­شک حدیث و فقه­الحدیث، یکی از تخصص های او به شمار می­آید که آن را در آثار خود و به­ ویژه کتب فقهی و شروح خود بر برخی از روایات نشان داده است. این مقاله، به روش توصیفی تحلیلی، پیش فرض ها و مبانی امام را در فهم و نقد حدیث استخراج می­کند. نتایج این مقاله نشان می دهد که پیش فرض فهم و نقد حدیث از دیدگاه امام عبارت است از: اهمیت و نورانیت روایات و مرجعیت عقل در فهم آنها. مبانی نقد حدیث از دیدگاه امام عبارت است از: لزوم اطمینان از صدور روایت از معصوم (ع) و ترجیح متن بر سند. برخی از مبانی فهم حدیث از نظر امام عبارتند از: توجه به مناصب مختلف معصومان (ع)، رفع اضطراب از حدیث، تشکیل خانواده حدیث، توجه به جامعیت روایات، رفع تعارض از روایات متعارض، توجه به سبب، زمان و مکان صدور حدیث. گفتنی است که امام، ابتکاراتی نیز در فقه­الحدیث داشته است؛ مانند حمل حدیث «لا­ ضرر» بر نهی حکومتی که در سخنان عالمان پیشین سابقه ندارد.

امام خمینی, فهم حدیث, نقد حدیث, متن و سند حدیث