سید کاظم طباطبایی - استاد دانشگاه فردوسی مشهد
محسن رجبی قدسی - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد

پیامبر اکرم (ص) همزمان با بنیان­گذاری قرائت و کتابت قرآن کریم، نظام آموزش آن را با هدف فهم و دریافت، و بکارگیری زبان قرآن پایه­گذاری کردند. از این رو، بر اساس زمینه­های صدور حدیث نزول قرآن بر هفت حرف، رسول خدا نه تنها قرائات ناشی از اختلاف­های لهجه­ای و گویشی مسلمانان را تجویز کردند، بلکه از گسترش تصریفات قرآنی در سه حوزه کلمات، آیات و سوره­ها استقبال، و آن را تحسین   می­کردند؛ قرائات تصریفی را می توان نماد پویایی و زایایی زبان قرآن دانست که صحابه آن را به صورت مزجی با آیات قرآن یا به شکلی جدید که برگرفته از ساختار زبان قرآن بود، به کار می بردند. این نوشتار بر پایه همین رویکرد، بر آن است که جمع و تدوین قرآن در عهد نبوی و با اشراف و تعالیم آن حضرت سامان یافته است؛ پس از رحلت رسول خدا و درگذشت برخی صحابه که از قرائات تصریفی رسول خدا آگاهی داشتند، عمر بن خطاب پیشنهاد جمع آنها را به ابوبکر داد، ولی در عین حال، در دوران خلافتش محتاطانه از گسترش دامنه این گونه قرائات در میان مسلمانان جلوگیری کرد. در ادامه این روند، عثمان بن عفان با تهیه و تدوین مصاحف امام، مصحفها و جزوه­های حاوی قرائات برخی از صحابه در مدینه را از بین می­برد تا رسم الخط معیار و متن مکتوب قرآن به صورتی یکسان باقی بماند.

سیره نبوی, آموزش قرآن, ترویج قرآن, زبان قرآن, اختلاف قرائات, رسم المصحف, مصحف علی(ع), احرف سبعه