کبری راستگو - استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی مشهد

یکی از مهم ترین اقوامی که قرآن کریم در آیات بسیاری از صفات و عقاید ناپسند و اعمال نادرست آنها سخن گفته است و ایشان را مورد نکوهش و سرزنش قرار می دهد و نیز مواضع آنان را در برابر پیامبر ص و مسلمانان یادآور می شود، قوم یهود است. با دقت در آیات قرآن و نیز گزارش های تاریخی می توان به مواضع خصمانه و کارشکنی های اهل کتاب به ویژه یهودیان در مقابل اسلام پی برد. بی تردید شناخت دقیق این قوم به دلیل خطراتی که متوجه اسلام و مسلمانان نموده است، ضرورتی انکارناپذیر می نماید. بدین تصور پژوهش حاضر کوشیده است با استفاده از دانش زبان شناسی و تامل در بافت زبانی قرآن، سیمای این قوم را به تصویر در آورد. روش تحلیلی در این پژوهش، بر داده های قرآنی متکی است و نگاه آن نگاهی صرفا درون متنی به شمار می آید و تمام تلاش آن این است که قرآن به زبان خود سخن بگوید و خود مفاهیمش را تفسیر و تعبیر نماید و پاسخی مناسب و درخور به این سوال اقامه کند که: در بافت زبانی قرآن کدام یک از شاخصه های قوم یهود و در چه سطحی از آن به چشم می خورد؟ داده های قرآنی بیانگر آن است که با تامل در سطوح مختلف بافت زبانی مانند سطح واژگانی، صرفی، نحوی و بلاغی می توان وجود صفاتی همچون نفاق و دورویی، جاسوسی، قساوت قلب، حرام خواری، ترس و بزدلی و خیانت را برای این قوم شاهد بود.

زبان شناسی، بافت، یهود، قرآن