سمیه کامروا - دانشجوی دکتری اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
نادعلی باباییان جلودار - استاد گروه اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
نادعلی باقری - دانشیار گروه اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

تنش شوری تهدید بسیار جدی برای اکثر محصولات کشاورزی در سطح جهان است بنابراین بررسی سطح تحمل به شوری ارقام یکی از اولویت­ های بسیار مهم در تولید گیاهان زراعی است. به­منظور بررسی اثر تنش شوری بر صفات رنگیزه کلروفیل، اسیدآمینه پرولین و یون­های سدیم و پتاسیم در گیاهچه چند رقم برنج در محیط هیدروپونیک، تحقیقی با آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول ۷۱ رقم برنج و فاکتور دوم تنش شوری با ۴ سطح صفر (آب مقطر)، ۳، ۶ و ۹ دسی­ زیمنس بر متر بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات نشان داد که اثر رقم، شوری و اثر متقابل آن ها در تمام صفات اندازه ­گیری شده در سطح احتمال پنج درصد معنی­ دار بود و نتایج نشان داد صفات مقدار اسیدآمینه پرولین و محتوای یون سدیم با افزایش سطح شوری تا سطح شوری dS/m ۹ افزایش و صفات مقدار رنگیزه کلروفیل (a، b و کل) و محتوای پتاسیم با افزایش سطح شوری تا سطح شوری dS/m ۹ کاهش یافتند. مقایسه میانگین اثرات متقابل ارقام و سطوح شوری نشان داد که ارقام شصتک محمدی، نعمت و طارم محلی متحمل­ترین ارقام به تنش شوری در سطح شوری dS/m ۹ بودند و ارقام صالح، رشتی سرد، R۳ و IR۲۰ حساس­ترین ارقام به تنش شوری بودند که در سطح شوری dS/m ۳ از بین رفتند. نتایج حاصل از تجزیه کلاستر نشان داد در شرایط نرمال ارقام در سه خوشه و در شرایط تنش شوری ارقام در چهار خوشه دسته­ بندی می­شوند که بیانگر این است ارقام هر خوشه بیشترین شباهت و با ارقام خوشه­ های دیگر شباهت کمتری دارند. نتایج آنالیز همبستگی داده­ ها نشان داد در شرایط نرمال بین محتوای سدیم و پتاسیم همبستگی مثبت و معنی­ دار (۰.۲۵۹ =r) و بین کلروفیل a و کلروفیل b همبستگی منفی و معنی­دار (۰.۲۳۶ -=r) وجود دارد. در شرایط تنش شوری بیشترین همبستگی مثبت و معنی­ دار بین صفات کلروفیل کل و محتوای پتاسیم (۰.۹۸۹ =r) بود همبستگی سدیم با همه صفات منفی و معنی­دار بود و بیشترین همبستگی منفی و معنی ­دار بین محتوای سدیم و محتوای پتاسیم (۰.۹۸۶-=r) مشاهده شد

شوری, کلروفیل, کلاستر, همبستگی