راهنمای اصول پاکسازی مخازن سدها قبل از آبگیری و مدیریت حفاظت کیفی آنها

آب به عنوان یکی از عوامل اصلی حیات بشر، علاوه بر نیاز شرب جهت سایر مصارف مرتبط با انسان و طبیعت از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده، به طوری که در حال حاضر کمبود آن در اکثر کشورهای جهان به یک بحران جدی تبدیل شده است. مدیریت منابع آب در گذشته پیچیدگی خاصی نداشته ولیکن امروزه با ازدیاد روزافزون تقاضای استفاده از آب به منظور تامین نیازهای کشاورزی، شرب و صنعت، لزوم سرمایه گذاری و توسعه در این بخش را اجتناب ناپذیر ساخته است. احداث سد بعنوان یکی از شاهکارهای انسان بوده است که بظاهر تحول چشمگیری در ارتقاء زندگی بشر ایجاد نموده است. اما آنجا که این ساخته بشر در تعارض با طبیعت بوده، پیامدهای غیرقابل برگشت آن در کوتاه مدت و بلند مدت مشهود بوده است. یک سازه با عظمت، یک مخزن بزرگ، تامین آب مطمئن، تولید انرژی پاک و کاهش خسارات ناشی از سیل و طغیان از آنجمله مولفه های است که همزمان با ساخت و بهره برداری از سد و مخزن آن براحتی می توان مشاهده و درک نمود ولیکن تحولات زیست محیطی و تغییرات کیفی ناشی از احداث سد در آب رودخانه از جمله فاکتورهائی هستند که سازندگان و بهره برداران سد از آن غافل شده و این غفلت در اغلب مواقع سبب بروز مشکلات عدیده در اکوسیستم مخزن، تاسیسات سد، تصفیه آب، زیباشناختی آب و بروز اعتراض نزد مصرف کنندگان می گردد. با یک نگاه موشکافانه می توان دریافت که منشاء این تحولات کیفی و زیست محیطی یا در حوضه آبریز بالادست بصورت وجود انواع کانون های آلاینده نقطه ای یا غیر نقطه ای بوده و یا درداخل مخزن بشکل تغییر در رژیم جریان، افزایش زمان ماند، تحول در گرادیان عمودی آب، تغییرات هیدرودینامیکی و نیز آلوده بودن کاسه مخزن می باشد. که بنظر می رسد متولیان امر در حوضه آبریز بخاطر صعودیت و پیچیدگی های حاکم بر مدیریت مولفه های زیست محیطی و در داخل مزن بسبب عدم آگاهی و عدم دسترسی به دانش لازم از موضوع چشم پوشی و یا از آن غفلت می ورزند.