آزیتا نخعی - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی
الیاس آرزمجو - کارشناس ارشد زراعت، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی
محمد رضا عباسی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

به منظور مقایسه واکنش ۱۳ اکسشن ارزن مربوط به کلکسیون بانک ژن نسبت به تنش خشکی انتهای فصل در جهت تکمیل بانک اطلاعاتی ذخایر توارثی گیاهان و ارزیابی تخصصی و یافتن بهترین شاخص های تحمل به تنش، دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان جنوبی از سال زراعی ۸۴-۱۳۸۳ به مدت دو سال اجرا گردید. آزمایش اول در شرایط آبیاری نرمال و آزمایش دوم در شرایط تنش خشکی (قطع آبیاری در مرحله ۱۰% ظهور پانیکول) انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل ۱۳ اکسشن ارزن بودند. نتایج نشان داد که اکسشن های ۱۴۳-۱۵ (خراسان جنوبی) و ۲۴-۱۵ (یزد) دارای بیشترین میانگین دو ساله عملکرد دانه و علوفه خشک و اکسشن ۱۳۲-۱۵ (همدان) دارای کمترین عملکرد دانه در بین اکسشن های مورد بررسی بودند. ارزیابی اکسشن ها از نظر تحمل به خشکی با استفاده از شاخص های MP، TOL، SSI، GMP، STI و HARM انجام شد. با توجه به میزان همبستگی این شاخص ها با عملکردهای دانه و علوفه خشک در دو شرایط تنش و غیر تنش، شاخص های HARM، GMP و STI، بهترین شاخص ها در تفکیک اکسشن های متحمل به خشکی بودند. با استفاده از روش ترسیمی سه بعدی و وضع قرار گرفتن اکسشن ها در آن، اکسشن های ۱۴۳-۱۵ (خراسان جنوبی)، ۱۳۱-۱۵ (خراسان جنوبی) و ۲۴-۱۵ (یزد) به عنوان اکسشن های پرمحصول و متحمل به تنش شناسایی شدند.

اکسشن, ارزن, قطع آبیاری, شاخص های تحمل و حساسیت به تنش