ابراهیم ایزدی دربندی - عضو هیات علمی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
احمد نظامی - عضو هیات علمی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
عباس عباسیان - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
مجید حیدری - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور بررسی تحمل به یخ زدگی ژنوتیپ های DR۴، NR۱۱، SOR۱، STR۱، ZR۵،SM و Skhیولاف وحشی به تنش یخ زدگی آزمایشی در سال ۱۳۸۸ در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. از بین ژنوتیپ های مذکور، دو ژنوتیپSkh  (خوزستان) و SM (مشهد)، ژنوتیپ های حساس به علف کش و در سایر ژنوتیپ ها مقاومت به علف کش در آن ها گزارش شده است. در این آزمایش ژنوتیپ های یولاف وحشی در معرض هفت دمای یخ زدگی ۳-، ۶-، ۹-، ۱۲-، ۱۵-، ۱۸- و ۲۱- درجه سانتی گراد قرار گرفتند. گیاهان تا مرحله ۳ تا ۴ برگی در محیط طبیعی نگهداری شده و پس از گذراندن دوره خوسرمایی، با استفاده از فریز ترموگرادیان، تحت تیمارهای یخ زدگی قرار گرفتند. میزان پایداری غشاء سیتوپلاسمی ژنوتیپ های یولاف وحشی مورد مطالعه، با استفاده از آزمون نشت الکترولیت ها مورد ارزیابی قرار گرفت، سپس دمای کشنده ۵۰ درصد نمونه ها (LT۵۰el) بر اساس درصد نشت الکترولیت ها و دمای کاهنده ۵۰ درصد وزن خشک گیاهان (RDMT۵۰) در پایان دوره بازیافت (سه هفته بعد از اعمال تیمار یخ­زدگی) تعیین گردید. نتایج نشان داد که اثرات دماهای یخ زدگی تاثیر معنی داری (P≤۰.۰۱) بر درصد نشت الکترولیت و دمای لازم برای ۵۰ درصد نشت الکترولیت (LT۵۰el)ژنوتیپ های یولاف وحشی داشت. ژنوتیپ های یولاف وحشی از نظر نشت الکترولیت ها اختلاف معنی داری (P≤۰.۰۱) با هم داشتند. بر اساس نتایج آزمایش، کاهش دما به کمتر از ۹- درجه سانتی گراد سبب افزایش معنی دار میزان نشت الکترولیت ها در کلیه ژنوتیپ های مورد بررسی شد. در بین ژنوتیپ های یولاف وحشی، ژنوتیپ SM بیشترین و ژنوتیپ Skh، کمترین تحمل به سرما را از نظر میزان LT۵۰el و RDMT۵۰نشان دادند. نتایج این آزمایش ضمن اینکه نشان از اختلاف در تحمل به یخ زدگی ژنوتیپ های یولاف وحشی با منشا جغرافیایی مختلف دارند، نشان داد که مقاومت به علف کش در علف های هرز می تواند منجر به تغییر بعضی دیگر از خصوصیات آن ها از جمله تحمل به سرما شود، به طوری که بر اساس نتایج حاصل، ژنوتیپ های مقاوم به علف کش یولاف وحشی (DR۴،NR۱۱،SOR۱، STR۱، ZR۵) در مقایسه با ژنوتیپ حساس به علف کش خوزستان (Skh)از LT۵۰elبیشتری برخوردار بودند.

دمای کشنده ۵۰ درصد, نشت الکترولیت ها, دماهای یخ زدگی, مقاومت به علف کش