احمد نظامی - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
سرور خزمدل - دانشجوی دکتری اکولوژی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
مهدی نصیری محلاتی - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
علی اصغر محمدآبادی - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.

به منظور مطالعه واکنش تعدادی از توده ­های بومی زیره­ سبز نسبت به شرایط سرما تحت تاثیر تاریخ های مختلف کاشت پائیزه، آزمایشی در سال زراعی ۸۶- ۱۳۸۵ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. این آزمایش به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکراراجرا شد که تاریخهای کاشت پاییزه به عنوان فاکتور اصلی در سه سطح ۲۵ مهر (کاشت اول)، ۲۵ آبان (کاشت دوم) و ۲۵ آذر(کاشت سوم) و توده بومی زیره سبز در پنج سطح (تربت حیدریه، خواف، سبزوار، قائن و قوچان) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته­ شدند. نتایج نشان داد که اثر تاریخ کاشت، توده­  بومی و اثر متقابل آنها بر درصد بقای زمستانه، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت زیره سبز معنی­دار بود. به طور کلی با تاخیر در کاشت از ۲۵ مهر به ۲۵ آذر تعداد چتر در بوته و تعداد دانه در چتر کاهش یافت. گیاهان تاریخ­کاشت سوم دارای بالاترین درصد بقای زمستانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بودند. همچنین بیشترین عملکرد دانه برای توده­ قاین در تاریخ کاشت سوم به میزان ۵/۶۲ گرم در متر مربع و کمترین عملکرد دانه برای توده ی خواف در تاریخ کاشت دوم به میزان ۱/۱۲ گرم در متر مربع بدست آمد. با توجه به حصول نتایج مناسب در این آزمایش و به منظور گسترش کاشت پاییزه زیره ی سبز در نقاط مختلف استان، تداوم این گونه پژوهشها قابل توصیه است.

بقای زمستانه, تاریخ کاشت, تعداد چتر در بوته, زیره ی سبز, عملکرد