احمد جعفرنژاد - استادیار پژوهش ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور
قدیر طاهری - استادیار گروه کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور
علی اکبر راه چمنی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور

گندم مهم­ترین گیاه زراعی کشور است که در مراحل مختلف نموی تحت تاثیر خشکی قرار می­گیرد. دو مرحله مهم نموی، جوانه­ زنی و دوره پرشدن دانه­ ها است. تاثیر تنش خشکی در مرحله جوانه­ زنی در همان فصل رشد و تنش خشکی دوره زایشی، در سال زراعی آینده، جوانه­ زنی را تحت تاثیر قرار می دهد. به منظور بررسی اثر تنش خشکی این دو مرحله، خصوصیات جوانه ­زنی بذر چهار ژنوتیپ پیشتاز، مرودشت، WS-۸۲-۹ و DN-۱۱ در معرض پتانسیل آب صفر(شاهد)، ۰/۳-، ۰/۶-، ۰/۹- و ۲/۱- مگاپاسکال قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار به صورت آزمایشگاهی در سال ۱۳۸۷ اجرا شد. نتایج نشان داد ژنوتیپ، سطوح پتانسیل آب و اثرات متقابل آنها، اثر بسیار معنی­داری بر طول، وزن تر و وزن خشک ریشه­ چه و ساقه­ چه داشت. با افزایش سطح تنش خشکی صفات مورد مطالعه به طور معنی­ داری کاهش یافت، ولی درصد کاهش در ساقه­ چه نسبت به ریشه­چه بیشتر بود و این امر منجر به افزایش نسبت ریشه­ چه به ساقه­ چه شد. کاهش پتانسیل آب، سرعت و درصد جوانه­ زنی را به ترتیب ۷۷ و ۴۳ درصد کاهش داد. اگرچه تحمل به تنش خشکی در مرحله پرشدن دانه بنیه بذر را کاهش داد، ولی ارتباط مشخصی بین تحمل به تنش خشکی مرحله جوانه­زنی و تحمل به تنش خشکی آخر فصل مشاهده نشد. در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه، DN-۱۱ و مرودشت در مرحله جوانه ­زنی به تنش خشکی متحمل، پیشتاز حد واسط و WS-۸۲-۹ لاین حساس بود.

بنیه بذر, تنش خشکی, درصد جوانه زنی, سرعت جوانه زنی