احمد زارعی - دانشجوی دکتری فلسفه دین و مسائل جدید کلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران
امیر عباس علی زمانی - دانشیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه تهران، تهران، ایران

ملاصدرا در تحلیل و معناشناسی واژه های زبان دین در باب اوصاف خدا قائل به اشتراک معنوی و تشکیک وجودی است. وی علاوه بر معناشناسی اوصاف خدا در تفسیر بهشت و جهنم و مسئله معاد جسمانی و به طور کلی در زبان دین، در قلمرو معاد نیز با همین دیدگاه و روش پیش رفته و کوشیده است بدون مواجه شدن با شبهات رایج، معاد جسمانی و مسائل مربوط به آن، از قبیل عذاب قبر و صراط، را تبیین کند. قصه هبوط آدم و حوا از بهشت نیز با نگاه ملاصدرا به زبان دین در قلمرو معاد گره خورده است. وی گناه آدم را مربوط به مقام چهارم از مقام های قوس نزول انسان پیش از آغاز زندگی بر روی کره زمین می داند. از نظر او، نافرمانی آدم اتفاقی خارجی نبوده و بیان قرآن نظر به نوع انسان، یکی از ویژگی های ماهیت انسان را متذکر می شود. اما آیات متعددی از قرآن با اشاره به فریب خوردن آدم و حوا از شیطان و آشکارشدن عورتشان پس از نافرمانی، این تفسیر را در معرض پرسش قرار داده و صراحتا به عنوان واقعه ای خارجی از این موضوع یاد کرده اند تا جایی که می گویند این دو سعی داشتند با برگ درختان بهشتی زشتی های خود را بپوشانند. اهمیت این موضوع از آن رو است که تاکنون کسی از منظر زبان دین تفسیر ملاصدرا از بهشت آدم و نافرمانی او را نقد نکرده است. این مقاله با نگاهی توصیفی تحلیلی و به روش کتاب خانه ای این موضوع را می کاود.

صدرالدین شیرازی, زبان دین, تفسیر قرآن, تفسیر بهشت, بهشت آدم, بهشت آخرت