سید قاسم صفری - دانشجوی کارشناسی ارشد عرفان و تصوف دانشگاه ادیان و مذاهب
حامد قرائتی - دانشجوی دکتری شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب

ظهور و بروز طیف های گسترده و متنوع با اندیشه های متقابل در حوزه مدعیان مهدویت، آموزه مهدویت و مهدی باوری را، که عامل انسجام بخش ملل و فرق اسلامی و حتی سایر ادیان الاهی انگاشته می شد، به صورت نوعی مسئله و آسیب دینی و مذهبی در آورده است؛ چه اینکه فقدان مفهوم شناسی دقیق مهدویت در عرصه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اخلاقی، عرفانی و کلامی، و همچنین تفکیک نکردن در معانی لغوی و اصطلاحی مهدویت و تعیین مصادیق هر کدام، باعث شده است هر تلاش اصلاحی، هرچند در قالب جنبش های ضد استعماری و استقلال طلبانه، نیز در زمره نهضت های مهدوی و رهبران چنین جریان هایی به عنوان مدعیان مهدویت شناخته شوند. این تحقیق با تکیه بر منابع کتاب خانه ای و با رویکرد توصیفی- تحلیلی در صدد پاسخ گویی به این پرسش است که خاستگاه و عامل اصلی در دعاوی و حرکت سید محمد نوربخش کدام یک از بسترها و محرک های اندیشه ای و اجتماعی بوده است. در این مقال، پس از تحقیق، بررسی و برشمردن خاستگاه های وی در ادعای مهدویت روشن شد که ادعای مهدویت وی بیش از آنکه منشا کلامی یا حدیثی داشته باشد منشا و رویکرد صوفیانه، عرفانی، خانوادگی و اجتماعی داشته است.

سید محمد نوربخش, نوربخشیه, خاستگاه اجتماعی, مهدویت لغوی, عرفانی