بررسی اثرات زیست محیطی افت سطح آب زیرزمینی در دشت اردبیل
This Research With 512 Page And PDF Format Ready To Download
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
Abstract:
منابع آب به خصوص آب های زیرزمینی که یکی از منابع مهم آب شیرین در ایران و جهان می باشد، همواره با تهدیداتی موجه است. رشد جمعیت و افزایش تقاضا منجر به استحصال بیش از حد آب زیرزمینی در بخش شرب، کشاورزی و صنعت گشته است. این امر در دشت اردبیل باعث افت عمق آب زیرزمینی شده است. برای مدیریت این منابع ارزشمند، به ارزیابی یکپارچه محیط زیست در راستای افزایش آگاهی و شناخت درباره منابع آب زیرزمینی نیازمند هستیم. در این پژوهش با استفاده از چارچوب علی معلولی نیرومحرکه، فشار، وضعیت، اثر و پاسخ (DPSIR) به ارزیابی یکپارچه افت آب های زیرزمینی در دشت اردبیل پرداخته شده است. بدین منظور ابتدا نقشه های کاربری زمین برای سال های ۱۳۶۸، ۱۳۷۷، ۱۳۸۷ و ۱۳۹۳ میلادی استخراج شدند و برای پیش بینی کاربری اراضی آینده تا سال ۱۴۱۰ از مدل سی ای مارکوف استفاده شد. نتایج بررسی روند تغییرات کاربری زمین، نشان دهنده افزایش مناطق انسان ساخت و کشاورزی (به ترتیب از ۲.۵۲ و ۴۶.۵۹ درصد در سال ۱۳۶۸ به ۷.۶۲ و ۵۷.۰۰۶ درصد در سال ۱۳۹۳) و به تبع آن کاهش زمین های بایر و جنگل (به ترتیب از ۴۷.۸۳ و ۳.۱۳ درصد در سال ۱۳۶۸ به ۲.۲۵ درصد در سال ۱۳۹۳) هست. نتایج حاصل از پیش بینی کاربری زمین آینده در منطقه نشان می دهد که کاربری مناطق انسان ساخت، کشاورزی در منطقه در افق ۱۶ ساله پیش بینی شده روند افزایشی و کاربری های بایر، پهنه های آبی و جنگل روند کاهشی خواهند داشت. روند تغییرات خصوصیات کمی و کیفی آب زیرزمینی دشت اردبیل برای بازه های زمانی مشابه تغییرات کاربری زمین (سال های ۱۳۶۸، ۱۳۷۷، ۱۳۸۸ و ۱۳۹۲) با استفاده از داده های موجود منطقه مورد بررسی و نقشه سازی قرار گرفتند. وضعیت سطح آب زیرزمینی دشت برای تمام متغیرهای کمی و کیفی مورد مطالعه برای سال ۱۴۱۰ شمسی پیش بینی شد. ارتباط بین تغییرات کاربری زمین با تغییرات سطح آب زیرزمینی در بازه زمانی گذشته و آینده بررسی شد. همچنین ارتباط بین تغییرات کاربری زمین و تغییرات خصوصیات کیفی آب زیرزمینی اعم از آنیون ها، کاتیون ها، کلسیم، کلر، هدایت الکتریکی، بی کربنات، منیزیم، SAR, pH، سولفات و TDS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بررسی ارتباط بین این متغیرها به صورت سرری زمانی از طریق دو مدل REGRESS و CORRELATE صورت پذیرفت و نتایج مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان دهنده همبستگی قابل توجهی بین تغییرات کاربری زمین و تغییرات کمی و کیفی آب زیرزمینی در دشت اردبیل می باشد. نتایج این تحقیق می تواند در انتهای مکان های اولویت دار برای مدیریت کاربری ها و آب های زیرزمینی مورد استفاده قرار گیرند. در انتها با استفاده از رویکرد ارزیابی یکپارچه محیط زیستی از طریق تکنیک DRSIR اقدام به ارزیابی یکپارچه محیط زیستی افت آب های زیرزمینی دشت ممنوعه اردبیل شد. نیرومحرکه ها، فشارها، حالت ها، اثرات، پاسخ ها و راهکارهای مدیریتی ارائه شدند.
Keywords: