محسن دهقانی - دانشیار دانشکده روان شناسی دانشگاه شهید بهشتی
نسرین اسماعیلیان - دانشجوی دکتری روان شناسی بالینی دانشگاه شهید بهشتی

تصمیم به طلاق به متغیرهای فردی و بین فردی بستگی دارد. ویژگی ­های شخصیتی و طرحواره های ناسازگار اولیه عوامل فردی مهمی هستند که در کنار کارکرد خانواده به عنوان یک عامل بین فردی در کنارآمدن با مشکلات زندگی نقش مهمی ایفا می­ کنند و می توانند تعیین کننده گرایش یا عدم گرایش زوجین به سمت طلاق باشند. نمونه پژوهش ۲۸۵ نفر از زوجین متقاضی طلاق (۱۴۷ نفر) و عادی (۱۳۸ نفر) بودند که به شیوه نمونه­ گیری هدفمند از مناطق مسکونی و دادگاه­ های خانواده شهر تهران انتخاب شده، و پرسشنامه­ های ویژگی­ های شخصیتی، طرحواره­ های ناسازگار اولیه، و کارکرد خانواده را تکمیل کردند. نتایج نشان داد که دو گروه در طرحواره­ های ناسازگار اولیه (محرومیت هیجانی، رهاشدگی و طرد، بی اعتمادی، بدبینی و بازداری هیجانی)، ویژگی­ های شخصیتی (روان رنجور خویی، تجربه گرایی، توافق پذیری، و با وجدان بودن)، و کارکرد خانواده (حل مسئله، نقش ­ها، و کنترل رفتار) با یکدیگر تفاوت دارند. تحلیل رگرسیون لجستیک نیز نشان داد که ۳۴ تا %۴۵ تقاضای طلاق توسط خرده مقیاس های فوق تبیین می ­شود. به نظر می­رسد که توجه به چنین متغیرهایی در پیشگیری اولیه و ثانویه نقش مهمی داشته و لازم است که روان­شناسان و مشاوران در محیط­ های بالینی و مشاوره­ای به این متغیرها توجه کنند.