ندا تقی پور اختری - کارشناس ارشد طراحی شهری دانشگاه پارس
سیدعلیرضا قهاری - مدرس و مدیر گروه شهرسازی دانشگاه پارس

توجه به «خانواده» در حوزه های مختلف اجتماعی در جهت حفظ سبک زندگی ایرانی اسلامی امری ضروری بنظر می رسد. مطالعات نشان می دهد خانواده ها برای گذران اوقات فراغتشان غالبا اماکن تفریحی مانند سینماها، پاساژها، رستوران ها و غیره را مقصد خود قرار می دهند و کمتر فضاهای فرهنگی برای شهروندان طراحی می شود تا شهروندان بتوانند در فضاهای شهری با حداقل هزینه از فضایی فرهنگی و تفریحی بهره مند شوند. از طرفی در میان عموم مردم به طور معمول در انتخاب مکان یا فضای تفریح از اصطلاح «محیط خانوادگی» یا «فضای خانوادگی» استفاده می گردد و تائید خانوادگی بودن فضا نشان از مطلوبیت آن فضا دارد. طراحی چنین فضایی نیازمند استخراج شاخصه های فضاهای شهری خانوادگی موفق است. از این رو در مقاله پیش رو به کمک بررسی تطبیقی میان دو فضای شهری موفق و حضور پذیر در جستجوی معیارهای چنین فضایی بوده ایم. این معیارها در قالب شاخصه های ابعاد مکان استخراج گردید. در پژوهش کیفی پیش رو از روش مردم نگاری با پارادایم برساخت گرایی استفاده گردید. جمع آوری داده های متنی و مشاهده ای با ابزارهایی نظیر مصاحبه، پیاده روی آزمایشی، شمردن و... صورت پذیرفت. تجربه ی زیسته پژوهشگر و مراجعات متعدد به حوزه های مدنظر (میدان تجریش و چهارراه ولی عصر(عج)) در طی دهه ی اخیر در مواقع لزوم به کمک پژوهش آمد. پژوهش پیش رو از حیث نتیجه در زمره تحقیقات کاربردی بوده و به معیارهایی همچون ایجاد یا حفظ فعالیت های تفریحی نخبه گرا، در نظر گرفتن سبک زندگی خانواده ی ایرانی، تامین خدمات مورد نیاز خانواده، برنامه ریزی برای فراغت خانواده ها در فضای شهری، طراحی مکان های مکث و تجمع و طراحی مسیرها با توجه به بعد خانوار و... اشاره داشته است.

اوقات فراغت خانواده، سبک زندگی، بعد اجتماعی شهر، مردم نگاری