ارزیابی آلودگی آب زیرزمینی، خاک و محصولات کشاورزی در منطقه معدنی ایرانکوه، جنوب غرب اصفهان

همگام با رشد فزاینده جمعیت و پیشرفت سریع فناوری، آلودگی بخش های مختلف محیط زیست نیز رشد چشمگیری داشته است. مهمترین عوامل انسانزاد آلودگی محیط زیست شامل فعالیت های معدن کاری (استخراج، کانه آرایی و فرآوری، ذوب)، احتراق سوخت های فسیلی و فعالیتهای کشاورزی هستند. اثرات زیانبار فعالیت های معدن کاری بر محیط زیست از چند دهه پیش مورد مطالعه و تایید قرار گرفته است. معدنکاری شامل مراحل مختلف اکتشاف، استخراج، کانه آرایی و فرآوری، ذوب و استحصال ماده معدنی می باشد (Lottermoser, ۲۰۱۱). هر یک از این مراحل با اثرات زیست محیطی منفی مانند به هم ریختن چشم انداز زمین، تولید حجم زیاد گرد و غبار، اشغال شدن مساحت قابل توجهی از زمین توسط باطله های حاصل از استخراج (waste rocks) و باطله های حاصل از کانه آرایی و فرآوری (tailings) و تولید زهاب اسیدی معدن همراه است. تولید باطله، از مهمترین پیامدهای منفی معدنکاری است، چرا که معمولا در طی سالهای بهره برداری از معدن، به تدریج کیفیت کانسنگ در اثر استخراج ذخایر پرعیارتر کاهش یافته و در نتیجه میزان باطله های تولید شده مرتبا افزایش می یابد (Lottermoser, ۲۰۱۱). این باطله ها (به ویژه در کانسارهای سولفیدی) حاوی عناصر بالقوه سمی (Potentially Toxic Elements, PTEs) می باشند و باعث آلودگی بخش های مختلف محیط زیست (شامل منابع آب سطحی و زیرزمینی، خاک، محصولات کشاورزی و هوا) می شوند (Siegel, ۲۰۰۲; Ferreira da Silva et al., ۲۰۰۴; Boularbah et al., ۲۰۰۶; Favas et al., ۲۰۱۱). در سال های اخیر، آلودگی منابع آب، خاک و محصولات کشاورزی به عناصر بالقوه سمی در نواحی مجاور سایت های معدنی بسیاری از کشورها گزارش شده است
(Cui et al., ۲۰۱۱). در مناطق خشک و نیمه خشک جهان (مانند ایران)، اثرات نامطلوب معدنکاری بر کیفیت منابع آب زیرزمینی از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا در این مناطق آب زیرزمینی سهم بالایی از مصارف خانگی، کشاورزی و صنعتی را به خود اختصاص میدهد. با توجه به اهمیت منابع آب زیرزمینی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک، ارزیابی کیفیت این منابع از اقدامات اولیه و اساسی، برای حفاظت و جلوگیری از آلودگی آنها است. در بسیاری از کشورهای پیشرفته، مطالعات مرتبط با ارزیابی کیفیت آب های زیرزمینی، در بخش مدیریت منابع آب نهادینه شده و زمینه ساز مدیریت صحیح کیفیت آب این منابع شده است.