تخصیص منابع آب با استفاده از روش های حل اختلاف (مطالعه موردی: حوضه رودخانه زاینده رود)

عدم تعادل منابع و مصارف آبی در سطح حوضه های آبریز اختلافاتی بر سر تخصیص آب/ به مصرف کنندگان مختلف را به همراه داشته است. تئوری بازی های ابزاری نوین در جهت رفع اختلاف در زمینه منابع آب محسوب می شود. دراین تحقیق از روش های تئوری بازی ها، رویکردهای همکارانه و غیرهمکارانه، به منظور تخصیص آب در سطح حوضه آبریز زاینده رود استفاده شده است. سناریوهایی با درنظر گرفتن شرایطی از جمله اصلاح مصرف، برداشت مجاز از آبخوان ها و طرح انتقال آب به حوضه به منظور اعمال در روش های به کار گرفته شده در رویکرد همکارانه ارائه می شود. از جمله روش های همکارانه روش های ورشکستگی می باشد که مقدار منابع موجود جوابگوی نیازهای سیستم نبود و هدف تخصیص منصفانه و برآورد کردن نسبتی از ادعای ذینفعان سیستم می باشد. روش های ورشکستگی نسبی، نسبی تعدیل شده مقید به سود یکسان زیر مجموعه از روش های رویکرد ورشکستگی می باشد که در دو روش اول نسبتی مساوی از نیاز مدعیان برآورده شده و در دیگری ذینفعانی با ادعای کمتر از نفع بیشتری بهره می برند. نتایج بدست آمده نشان از تامین ۸۰ درصد ادعای ذینفعان در شرایط نرمال آبی و حدود ۵۰ درصد در شرایط خشکسالی در شرایط نسبی بوده و در روش مقید به سود یکسان ذینفعانی از جمله شرب خارج از حوضه و صنایع کوچک با ادعای کمتر به طور کامل تامین می شوند و همچنین روش های استفاده شده با شاخص پایداری در رفتار ارزیابی شده که برای سال هایی با بحران کمبود آب رشو نسبی تعدیل شده و سال های نرمال آبی روش مقید به سود یکسان بعنوان گزینه مناسب ارائه می شود. به منظور اعمال سیاست های مختلف در تخصیص منابع آب از مدل مشارکتی SCRB بر پایه روش هسته استفاده شده که در این روش اساس تخصیص بر همکاری و عملکرد اقتصادی مصرف کنندگان (ذینفعان) در بازی می باشد که در این روش شرط همکاری هر ذینفع، صرف نظر از دریافت ادعای کامل خود می باشد. به همین دلیل آن دست از ذینفعانی که ادعای بیشتری نسبت به این منابع داشته باشند، در نتیجه همکاری موثرتر هستند. نتایج این مدل با نتایج تخصیص اولیه با مدل انگلیسی WEAP مقایسه شده که عملکرد حوضه با مدل SCRB از لحاظ اقتصادی مناسب تر می باشد. و همچنین کلیه نتایج بدست آمده از روش های تخصیص در رویکرد همکارانه با روش های تصمیم گیری اجتماعی ارزیابی شده و نتایج نشان می دهد که روش مقید به سود یکسان از محبوبیت بالاتری برخوردار است و مدل گرافیکی حل اختلاف (GMCR) از روش های رویکرد غیر همکارانه، بازی مورد نظر را بین دو ذینفع که شامل شرکت آب منطقه ای اصفهان و سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان می باشد، و به صورت مناقشه ای بررسی می کنند و سناریوی متعادل و پایدار جهت اعمال برای اختلاف ارائه می دهد که این سناریو حاکی از اصلاح راندمان آبیاری و توسعه اراضی کشاورزی به همراه کنترل برداشت از سناریوی زیر زمینی می باشد.

Keywords:

رفع اختلاف , نظریه بازی , تخصیص آب , همکارانه , غیر همکارانه