تبیین نظری بسترها و زمینه های روابط ژئوپلیتیک و ارائه مدل پیشنهادی

هدف از این پژوهش الگویابی مهمترین بسترها و زمینههای روابط ژئوپلیتیک میان واحدهای سیاسی است. روابط ژئوپلیتیک روابط میان واحدهای سیاسی در مقیاسهای ملی، منطقهای، و جهانی است. بیشتر مفاهیم در رابطه با روابط ژئوپلیتیک معمولا فقط به ارائه تعریف بسنده کردهاند و مشکل یافتن الگوهایی است تا معنای کیفی به روابط ژئوپلیتیکی بدهد. بدین منظور، نخست باید مجموعهای از عوامل و مولفهها را تعریف کرد که به روابط ژئوپلیتیکی منجر میشود. شناسایی مهمترین بسترها و زمینههای روابط ژئوپلیتیکی در این پژوهش بر اساس مطالعه نظریهها و رویکردهایی است که نظریهپردازان و اندیشمندان جغرافیای سیاسی، ژئوپلیتیک، علوم سیاسی، روابط بینالملل، و محیط زیست ارائه کردهاند. روش تحقیق در این پژوهش بر اساس هدف نظری و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که مهمترین بسترها و زمینههای روابط ژئوپلیتیک میان کشورها بر اساس مطالعه نظریهها و رویکردها در چهار بعد هیدروپلیتیک، ژئوپلیتیک، ژئواکونومیک، و ژئوکالچر قرار دارد. در این میان بسترها و زمینههای هیدروپلیتیک شامل «رودخانههای بینالمللی»، «مرزهای دریایی مشترک»، و «عامل زیستمحیطی» بسترها و زمینههای ژئوپلیتیک شامل «مسائل سرزمینی»، «موقعیت جغرافیایی»، «هژمونی منطقهای»، «رویکرد امنیتی»، «وزن ژئوپلیتیکی»، «پیمانها و ائتلافها»، «کدهای ژئوپلیتیک»، و «همسایگی و تعداد همسایگان» است. بسترها و زمینههای ژئواکونومیک شامل «منابع زیرزمینی و فسیلی» و «تنگههای بینالمللی»  بوده و بسترها و زمینههای ژئوکالچر نیز شامل «تعدد گروههای قومی در کشورهای همجوار»، «پیوند مذهبی با کشورهای پیرامونی»، «عامل تاریخی و تمدنی»، و «عامل ایدئولوژیکگرایی» است. هر کدام از این مولفهها در چندین نظریه و رویکرد مورد تاکید قرار گرفتهاند.

Keywords:

روابط ژئوپلیتیک , ژئوکالچر , ژئواکونومیک , ژئوپلیتیک , هیدروپلیتیک