کرامت اله زیاری - استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران
ابراهیم شریف زاده اقدم - دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی
عبداله شیخی - دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران

فعالشدن بازارچههای مرزی در چند سال اخیر موجبات رشد اقتصادی بیشتری را برای شهرهای مرزی فراهم کرده است؛ یعنی جریانی که به توسعه اقتصادی و رشد شهری (رشد شهرها) منجر میشود. روشن است که توسعه فعالیتهای اقتصادی موجب اشتغال میشود و به مقدار زیادی موجب جذب جمعیت به شهرها (مهاجرپذیری) و رشد شهرنشینی میشود که این رشد عامل موثری برای توسعه اراضی و گسترش کالبد شهری است. بر همین مبنا، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر بازارچه مرزی تمرچین بر گسترش فیزیکی شهر پیرانشهر در یک دهه اخیر است. بنابراین، برای بررسی الگوی فضایی- زمانی و فرایندهای گسترش شهری پیرانشهر (سالهای ۱۳۸۵-۱۳۹۳)، از تصاویر ماهوارهای لندست، تصویرETM+ TM  (سالهای ۱۳۸۵ و ۱۳۹۳) در نرمافزار Idrisi و مدل رگرسیون لجستیک استفاده شده است. نتایج ادغام دادههای سنجش از دور و مدل رگرسیون لجستیک (LR) در نرمافزار SPSS اطلاعات مهمی در مورد الگو و روند تغییر پوشش زمین ارائه داده که بیانگر آن است که بازارچه مرزی تمرچین و رشد اقتصادی ناشی از آن همراه با ایجاد زمینههای اشتغال عاملی اساسی در گسترش فیزیکی شهر پیرانشهر بوده است تا جایی که در روند این گسترش شهری روستای «شینآباد» در شهر ادغام شده است و همچنین نتایج حاصل از بهکارگیری مدل هلدرن برای تبیین بیشتر مسئله نشان میدهد که گسترش شهر پیرانشهر بیشتر ناشی از افزایش جمعیت (۹۹۷/۰-) این شهر بوده تا الگوی تراکم شهری؛ بهطوریکه با وجود ظهور سکونتگاههای غیررسمی در حواشی شهر و ادغام روستای شینآباد، شهر رشد اسپرال را تجربه نکرده است.

بازارچه مرزی تمرچین, رگرسیون لجستیک, روستای شینآباد, شهر پیرانشهر, گسترش فیزیکی