نادر لیث - دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی
فرحناز رستمی - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی
امیر حسین علی بیگی - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی

تاثیرات اجتماعی، بیولوژیکی، و اقتصادی خشکسالیها بستگی به آمادگی کشاورزان برای پاسخ به آن دارد و اقدامات کشاورزان تحت تاثیر چگونگی ادراک آنان از خشکسالی است. ادراک کشاورزان از خشک­سالی، عامل مهمی در سیاست­گذاری­ها  و برنامه ریزی­های مدیریت منابع آب ذکر شده است. بنابراین، این پژوهش کیفی با هدف تحلیل ادراک کشاورزان حوضه آبریز دریاچه ارومیه (شهرستان میاندوآب) از خشکسالی و اثرها و پیامدهای آن انجام گرفت. جامعه موردمطالعه کشاورزان حوضه آبریز زرینهرود و سیمینهرود بودند؛ نمونهگیری به صورت هدفمند ملاکمحور و با استفاده از روش گلوله برفی انجام گرفت. اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبههای عمیق فردی و بحثهای گروهی متمرکز با کشاورزان گردآوری شد و تجزیه و تحلیل دادهها نیز با استفاده از تحلیل محتوای جهتدار و نرمافزار مکسکیودا انجام گرفت. نتایج نشان داد بیشتر کشاورزان خشکسالی را پدیدهای اقلیمی میدانند؛ هرچند که عدهای نیز آن را ناشی از خشم و غضب خداوند، رفتارهای مخرب برخی کشاورزان، و سوء مدیریت مسئولان میدانند. کشاورزان افزایش نگرانی از آینده، تشدید خشکسالی و کمآبی، و افزایش اثرهای مخرب خشکسالی را انتظار دارند. هزینهکردن پساندازها، استفاده از آبیاری پیشرفته، کشت گیاهان جایگزین و سازگار با خشکسالی، ذخیرهسازی و بهینهسازی مصرف آب، دست روی دست گذاشتن، توکل به خدا و کمک گرفتن از نهادهای مذهبی، و مهاجرت به شهر از جمله کارهایی است که برای مقابله با خشکسالی یا کاهش اثرهای آن انجام میدهند. نتایج این مطالعه میتواند به اجرای مداخلات مناسب برای افزایش تابآوری کشاورزان در برابر خشکسالی کمک کند.

ادراک, تجارب, خاطرات, خشکسالی, دریاچه ارومیه, کشاورزان