فریدون نقیبی - استادیارگروه شهرسازی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
فائزه خرم - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
شیوا قربانی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

افزایش بی رویه جمعیت شهرها و مهاجرت مداوم از روستاها سبب تشکیل نواحی فرودست می شود. این نواحی بر محیط زیست و منابع ضروری زمین فشار فزایندهای وارد کرده که ممکن است خارج از تواناییها و قابلیتهای طبیعی و اقتصادی منطقه باشد. یکی از روشهای موثر برای ارزیابی اثرهای زیستمحیطی بهرهمندی از مفهوم جای پای اکولوژیکی است. در این پژوهش نگارندگان میکوشند میزان اثرهای زیستمحیطی محلات فرودست و محلات رسمی شهر ارومیه را با استفاده از روش جای پای اکولوژیکی ارزیابی مقایسه کنند. برای پیادهسازی روش جای پای اکولوژیکی، پرسشنامهای طراحی شد که میزان مصرف و تولید پسماند ساکنان محلات انتخابشده را در شش بعد اصلی جای ​پای اکولوژیک ارزیابی میکند. نتایج حاصله از محاسبه جای پای اکولوژیکی و شش بعد آن در محلات نشان می دهد که جای ​پای اکولوژیکی ساکنان محله غیررسمی کوی لاله تقریبا در همه ابعاد کمتر از محله ساحلی و محله​ صمدزاده شهر ارومیه است؛ به طوریکه جای پای اکولوژیکی ساکنان محله ساحلی حدودا ۵۰۵/۱ برابر محله فرودست کوی لاله و ۲۱۶/۱ برابر محله فرودست صمدزاده است. این بدان معناست که ساکنان مناطق فرودست از نظر مفهوم جای پای اکولوژیکی پایدارتر و بهینه تر عمل میکنند؛ بنابراین، محلات رسمی شهر می توانند به ناپایداری محیط زیست منجر شوند. در نتیجه به الگویی سبز و بوم مدار نیاز است تا، ضمن اصلاح الگوی مصرف و کاهش جای پای اکولوژیکی ساکنان، ارتقای کیفیت زندگی به خصوص برای ساکنان مناطق فرودست را به همراه داشته باشد.  

ارزیابی تطبیقی, جای پای اکولوژیکی (EF), شهر ارومیه, محلات حاشیه نشین, مناطق رسمی