تجزیه مسیر اثر متقابل ژنوتیپ× محیط و بررسی پایداری عملکرد لاین های امیدبخش جو در اقلیم گرم

ارزیابی ژنوتیپ­ها در چندین محیط پیش­شرط توسعه ژنوتیپ­های پایدار و برتر برای تولید پایدار جو در شرایط مختلف محیطی است. به ­منظور بررسی پایداری عملکرد و تعیین سهم صفات مختلف مورفو-فنولوژیک در اثر متقابل ژنوتیپ× محیط در لاین­های جو، ۱۷ لاین امیدبخش جو همراه با سه شاهد شامل ارقام نیمروز/صحرا و اکسین و لاین WB-۹۴-۳ در طی دو سال زارعی ۹۸ -۱۳۹۶ در پنج ایستگاه منطقه گرم کشور شامل ایستگاه­های اهواز، داراب، زابل، گنبد و مغان در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه پایداری با استفاده از روش­های مختلف ناپارامتری انجام شد و نتایج آماره های ناپارامتری با استفاده از شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده­آل (SIIG) ادغام شدند. داده ­های مورفو-فنولوژیک با استفاده از مدل تجزیه مسیر که از یک اثر اصلی و چهار اثر ضربی تشکیل شده است، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. زمان گل­دهی(X۱) ، زمان رسیدگی(X۲) ، ارتفاع بوته (X۳) و وزن هزار دانه (X۴) به ­عنوان صفات متوالی برای توجیه عملکرد دانه (Y) در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس عملکرد دانه با استفاده از روش­های پارامتری و ناپارامتری نشان داد که اثر ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ× محیط در سطح احتمال یک درصد معنی­ دار است. براساس بیشتر روش­های ناپارامتری (شاخص SIIG) ژنوتیپ­های شماره­ی G۱۰، G۱۸، G۱۹، G۱۶ و G۱۵ جزء ژنوتیپ­های پایدار با عملکرد دانه بالاتر از متوسط کل بودند. همبستگی مثبت شاخص SIIG با اجزاء ژنوتیپی تعداد روز تا گل­دهی (V۱) و وزن هزار دانه (V۴) نشان داد که وزن هزار دانه و تعداد روز تا گل­دهی نقش اصلی را در اثر متقابل ژنوتیپ× محیط جو در مناطق گرم دارند.

Keywords:

Nonparametric methods , SIIG index , Stability analysis , تجزیه پایداری , روش های ناپارامتری , شاخص SIIG