ارزیابی شاخص های تحمل به تنش خشکی در اکوتیپ های بادرشبو

     این پژوهش به منظور تعیین مناسب ترین شاخص های تحمل به خشکی و شناسایی اکوتیپ های متحمل به خشکی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.)، در دو محیط تنش خشکی و بدون تنش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۴ تکرار اجرا شد. شاخص های تحمل به خشکی مورد استفاده در این مطالعه شامل شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص میانگین بهره وری (MP)، شاخص میانگین هندسی عملکرد (GMP)، شاخص میانگین هارمونیک (HM)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص عملکرد (YI) و شاخص پایداری عملکرد (YSI) بود که با استفاده از وزن خشک اندام هوایی اکوتیپ ها در شرایط بدون تنش (Yp) و تنش خشکی (Ys) محاسبه شدند. تجزیه واریانس مرکب وزن خشک اندام هوایی نشان داد که اثر اکوتیپ ، تنش و اثر متقابل تنش×اکوتیپ برای این صفت معنی دار بود. تجزیه واریانس ساده برای شاخص های تنش نیز اختلاف معنی دار بین اکوتیپ ها از نظر  Ypو Ys و شاخص های MP، GMP، HM، STI و YI نشان داد. بین شاخص های MP، GMP، HM، STI و YI با وزن خشک اندام هوایی در شرایط بدون تنش و تنش همبستگی مثبت و معنی داری مشاهده شد و بنابراین شاخص های مذکور، مناسب ترین شاخص ها برای انتخاب اکوتیپ ها شناخته شدند. توزیع اکوتیپ ها در فضای بای پلات وجود تنوع ژنتیکی بین اکوتیپ ها را جهت انتخاب برای تحمل به تنش خشکی نشان داد و مقایسه اکوتیپ های مختلف بادرشبو با استفاده از نمودار بای پلات نشان داد که اکوتیپ های فریدن، گرمسار، خمینی شهر و ارومیه به علت قرار گرفتن در مجاورت شاخص های مناسب تحمل به خشکی، به عنوان اکوتیپ های برتر در هر دو شرایط محسوب می شوند. تجزیه خوشه ای نشان داد که می توان اکوتیپ های فریدن، گرمسار، خمینی شهر و ارومیه را به عنوان اکوتیپ های متحمل به خشکی پیشنهاد نمود.

Keywords:

Biplot , Cluster analysis , Dracocephalum moldavica L. , Drought stress , Drought tolerance indices , بادرشبو , بای پلات , تجزیه خوشه ای , تنش خشکی , شاخص های تحمل به خشکی