نیره سادات حسینی - Department of the Environment, College of Basic Sciences, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
سهیل سبحان اردکانی - Department of the Environment, College of Basic Sciences, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
مهرداد چراغی - Department of the Environment, College of Basic Sciences, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
بهاره لرستانی - Department of the Environment, College of Basic Sciences, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
هاجر مریخ پور - Department of Soil Science, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Sayyed Jamaleddin Asadabadi University, Asadabad, Iran

زمینه و هدف: پایش و پالایش انتشارات حاصل از ترافیک راهکاری مناسب به منظور ایجاد زیست بوم امن برای زیست مندان است. از این رو، این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت پایش و پالایش زیستی فلزات سنگین روی، سرب و نیکل توسط اندام های هوایی و زیرزمینی گونه های بومادران و ازمک مستقر در حاشیه جاده های برون شهری همدان در سال ۱۳۹۸ انجام یافت. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی، پس از انتخاب ۳ ایستگاه نمونه برداری، در مجموع ۱۲۶ نمونه گیاهی و ۶۳ نمونه خاک برداشت شد. پس از آماده سازی و هضم اسیدی نمونه ها در آزمایشگاه، محتوی عناصر در آنها توسط روش طیف سنجی نوری پلاسمای جفت شده القایی (ICP-OES) خوانده شد. همچنین، ضریب تغلیظ زیستی (BCF)، تجمع زیستی (BAF)، فاکتور انتقال (TF) و شاخص انباشت فلزات (MAI) محاسبه شد. پردازش آماری نتایج نیز با استفاده از نرمافزار آماری SPSS انجام یافت. یافته ها: میانگین مقادیر BCF و BAF در هر دو گونه بومادران و ازمک و برای همه عناصر بزرگ تر از ۱ بود. از طرفی بومادران دارای TF بزرگ تر از ۱ برای عنصر روی و ازمک دارای  TFبزرگ تر از ۱ برای عناصر روی و سرب بود. بیشینه میانگین مقادیر MAI در شاخسار شسته نشده، شسته شده و ریشه نیز به ترتیب برابر با ۹۸/۴۸، ۶۴/۸۷ و ۷۲/۳۸ و مربوط به بومادران بود. نتیجه گیری: با استناد به میانگین مقادیر محاسبه شده BCF، BAF و TF عناصر می توان اذعان داشت که گونه های بومادران و ازمک از قابلیت برداشت و تثبیت فلزات سنگین برخوردار بوده و استفاده از آنها برای پایش و پالایش فلزات سنگین از خاک و هوا در مناطق آلوده توصیه می شود.

Cardaria draba, Achillea wilhelmsii, Bioremediation, Traffic, Heavy metals, ازمک, بومادران, پالایش زیستی, ترافیک, فلزات سنگین