برآورد ظرفیت افزایش تولید جو آبی در ایران از طریق حذف خلا عملکرد بر اساس روش گیگا

در این پژوهش میزان خلا عملکرد در مناطق اصلی زیر کشت جو آبی کشور طی سال های زراعی (۱۳۸۰-۱۳۹۴) از طریق دستورالعمل اطلس جهانی خلا عملکرد (گیگا) مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا مناطق اصلی تولید جو آبی در کشور تعیین شدند؛ مناطقی که بیش از ۸۵ درصد جو کشور در آن­ها تولید می­شود. ۱۲ منطقه اقلیمی اصلی با استفاده از نقشه های پهنه بندی اقلیمی گیگا و پراکنش سطح زیر کشت جو آبی شناسایی شدند. پس از آن، ۴۸ ایستگاه هواشناسی مرجع درون مناطق اقلیمی اصلی بر اساس میزان پراکنش سطح زیر کشت آن ها انتخاب گردید. تخمین خلا عملکرد در این مطالعه حاصل اختلاف بین مقادیر پتانسیل عملکرد برآورد شده توسط مدل SSM-iCrop۲ و عملکرد واقعی گزارش شده جهاد کشاورزی در هر RWS طی ۱۵ سال زراعی (۱۳۹۴- ۱۳۸۰) می باشد. با استفاده از رویکرد پایین به بالای دستورالعمل گیگا، مقادیر خلا عملکرد جو آبی در سطح ایستگاه های مرجع برآورد شده و سپس به مناطق اقلیمی اصلی و در نهایت، به کل کشور تعمیم داده شد. تعمیم نتایج از سطح ایستگاه ها به مناطق اقلیمی نشان داد که دامنه تغییرات متوسط پتانسیل عملکرد برآورد شده در اقلیم های اصلی تولید جو آبی بین ۵۲۸۳ تا ۸۲۸۶ با میانگین ۷۰۹۰ کیلوگرم در هکتار بود، در حالی که دامنه عملکردهای واقعی بین ۱۴۰۶ و ۳۷۲۳ با متوسط ۳۰۰۹ کیلوگرم در هکتار در سطح کشور بود. در حال حاضر بین ۳۲۳۷ تا ۴۶۹۷ و به­طور متوسط ۴۰۸۱ کیلوگرم در هکتار خلا در زمین های زراعی جو آبی کشور مشاهده می شود. به عبارت دیگر، در مناطق اقلیمی اصلی دامنه خلا عملکرد (%) بین ۵۰ تا ۷۶ و به­طور متوسط ۵۸ درصد در سطح مزارع جو آبی کشور برآورد شد. طبق این مطالعه می توان نتیجه گیری کرد که با حذف میزان خلا برآورد شده از طریق بهبود شرایط مدیریتی و راهکارهای به نژادی-زراعی در زمین های زراعی جو آبی می­توان مقدار تولید آن در کشور را از ۲۱/۲ میلیون تن در شرایط فعلی به ۱۷/۴ میلیون تن افزایش داد. این افزایش تولید (۹۶/۱ میلیون تن) می­تواند بخش قابل توجهی از نیاز کشور به جو را تامین کرده و کشور را به سمت خودکفایی تولید این محصول نزدیک کند.

Keywords:

اطلس جهانی , پتانسیل عملکرد , عملکرد واقعی , مدل شبیه سازی گیاهی