مریم شریعت - University of Zabol
غلامرضا داشاب - University of Zabol
مهدی وفای واله - University of Zabol

حفظ تنوع ژنتیکی در جمعیت­ های بومی بز در نقاط مختلف ایران برای انجام برنامه ­های اصلاح نژادی، افزایش تولید، بقاء، مقاومت به بیماری­ ها و تغییرات شرایط محیطی مختلف ضروری است. هدف از مطالعه حاضر تعیین توالی ناحیه HVR۱ از ژنوم میتوکندری از بز­­های بومی ایران شامل اکوتیپ­ های سیستانی، پاکستانی، لری سیاه و عدنی (هر کدام ۴ راس)، بررسی میزان تنوع محتمل در این جمعیت­­ ها و ترسیم رابطه فیلوژنی آن­ها در مقایسه با برخی گونه­ های حیوانی بود. استخراج DNA کل به روش فنل-کلروفرم انجام شد و به عنوان الگو جهت تکثیر ناحیهHVR۱  ژنوم میتوکندری مورد استفاده قرار گرفت و باندهای بدست آمده به روش سانگر تعیین توالی شدند. توالی­ های نوکلئوتیدی مذکور به همراه ۳۰ توالی از ناحیه مشابه ژنوم میتوکندری مربوط به برخی گونه­ های حیوانی بدست آمده از بانک جهانی ژن (NCBI) جهت تجزیه ژنتیکی و ترسیم درخت فیلوژنتیکی مورد استفاده قرار گرفت. میانگین تنوع هاپلوتایپی و تنوع نوکلئوتیدی در بین گونه­ ها به ترتیب  ۹۹۴/۰ و ۱۲۸۹۱/۰ و در اکوتیپ­های مورد بررسی ۱و ۰۲۹۲۹/۰ محاسبه شد. میزان عددی نسبت جایگزینی dn/ds برای اکوتیپ های مورد بررسی و سایر گونه­ ها به ترتیب ۱۷/۱ و ۱۲/۱ محاسبه شد که نشان دهنده انتخاب مثبت در فرایند تکامل این ژن است. نتایج حاصل از درخت فیلوژنی توالی نوکلئوتیدی ناحیه HVR۱  شامل دو شاخه اصلی و تعداد ۷ زیر شاخه فرعی بودند. در بین گونه­ های مورد بررسی اکوتیپ­های بز با گونه گوسفند شباهت بیشتری داشتند. تجزیه ژنتیکی و فیلوژنی گونه­ های مورد بررسی بیانگر تمایز و مسیر تکاملی متفاوت هر گونه است و ناحیه HVR۱ می تواند موجب گروه ­بندی صحیح گونه­ ها و زیر گونه­ های انشقاق  یافته از آنها شود.

Adni goat, D-Loop region, Genetic variation, Haplotype, Phylogenetic relations, Sistani goat, تنوع ژنتیکی, ناحیه دی لوپ, روابط فیلوژنتیکی, هاپلوتیپ, بز سیستانی, بز عدنی