جواد ربانی - دانشگاه زنجان
رضا امامقلی - زنجان
نصراله عباسی - زنجان
محمد سعید شریعت زاده - شرکت نفت

نهشته های کرتاسه پالئوسن که در پهنه شمالی مرکزی البرز رخنمون گسترده ­ای دارند، در ۴۵ کیلومتری جنوب ساری از سنگ آهک ها و ماسه سنگ ­ ها به همراه سیلت سنگ­ ها و تبخیری­ ها تشکیل شده ­اند. ضخامت این توالی در این ناحیه ۲۳۵ متر است. به منظور بازسازی محیط رسوبی و نوسانات نسبی سطح آب دریا در زمان نهشته شدن این رسوبات، تعداد ۷۰ نمونه سنگی به روش سیستماتیک برداشت شد. مرز کرتاسه پالئوسن در این برش با استفاده از مطالعات دیرینه شناسی روزن داران و پالینومورف­ ها تعیین گردید. همچنین به منظور بازسازی نوسانات نسبی سطح آب دریا و محیط رسوب گذاری، مطالعات آماری پالینومورف­ های حاضر در این توالی ­ها انجام شد. بر مبنای مطالعات فسیل شناسی روزن داران و پالینومورف ها و با شناسایی Tricolpites phillipsii پولن شاخص مرز کرتاسه پالئوسن، همچنین با حضور گونه داینوفلاژله Palaeopridinium cretaceoum که گستره سنی آن تا انتهای کامپانین می­ باشد و نیز وجود روزن دار Elphidiella multiscissurata که گستره سنی آن مربوط به ماستریشتین می­باشد، سن مجموعه توالی­ های مورد مطالعه از کامپانین تا ابتدای پالئوسن تعیین گردید. با توجه به ظهور Tricolpites phillipsii، مرز کرتاسه پالئوسن در افق ۱۳۳ متری از قاعده این برش قرار دارد. مطالعات آماری بر روی شاخص های پالینولوژی و ترسیم نمودار نوسانات نسبی سطح آب دریا بر مبنای آنها نشان داد که در مرز کرتاسه پالئوسن افت نسبی سطح آب رخ داده است، به نحوی که این پدیده با نمودار جهانی سطح آب دریا و نمودار فراوانی نسبی داینوسیست ها در مقیاس جهانی کاملا منطبق می ­باشد. این موضوع موید ارتباط حوضه رسوبی البرز با آب های آزاد اقیانوسی و تاثیر ائوستازی بر حوضه رسوبی مورد مطالعه در زمان کرتاسه پالئوسن می ­باشد. همچنین بر اساس مطالعات رخساره­ های رسوبی و پراکندگی داده­ های پالینولوژیکی بر روی نمودارهای سه تایی پالینوفاسیس، محیط رسوبی نزدیک به ساحل در یک سیستم رمپ کربناته برای این توالی ها پیشنهاد می شود.

محیط رسوبی, نوسانات سطح آب دریا, کرتاسه – پالئوژن, البرز