بررسی تاثیر ترکیب کاربری سرزمین و سنجه های ساختار سیمای سرزمین در مدل سازی کیفیت آب رودخانه ها (مطالعه موردی: استان اردبیل)

در دهه های اخیر، کیفیت آب رودخانه ها تحت تاثیر عوامل متعددی که ناشی از منابع آلودگی نقطه ای و غیر نقطه ای می باشد، قرار گرفته است. کاربری های سرزمین و تغییرات حاصله از آن ها در طول زمان، بیشترین تاثیر را بر روی کیفیت آب رودخانه ها داشته اند. به جز کاربری سرزمین، تحلیل ناهمگونی مکانی و ساختاری سیمای سرزمین نیز می تواند در بیان و تحلیل تغییرات کیفیت آب موثر باشد. در مطالعه حاضر، به منظور مدل سازی روابط بین ویژگی ترکیب (درصدکاربری سرزمین) و سنجه های ساختار سیمای سرزمین با تغییرات کیفیت آب در استان اردبیل از مدل سازی رگرسیون چند متغیره گام به گام استفاده شد. آزمون شاپیرو در سطح معناداری ۰۵/۰ جهت بررسی نرمال بودن داده های کیفیت آب مورد بررسی قرار گرفت. سپس از آزمون همبستگی اسپیرمن جهت بررسی ارتباط بین متغیرها استفاده شد.پس از برازش مدل­ها، آزمون آکائیکه جهت تعیین بهینه ترین مدل برای هر پارامتر کیفیت آب مورد استفاده قرار گرفت. نتایج مطالعه نشان داد که سنجه های سیمای سرزمین توانسته اند بیش از ۸۰ درصد واریانس را در تغییرات متغیرهای کیفیت آب در رودخانه­های مورد مطالعه دراستان اردبیل نشان دهند. هم چنین کاربری های کشاورزی، شهری و دیم هم در متغیرهای ویژگی ترکیب (درصد) کاربری سرزمین و هم سنجه های ساختار سیمای سرزمین بیشترین تاثیر را در کیفیت آب رودخانه ها داشته اند. در نهایت برای صحت­سنجی مدل ­ها، از یازده سنجه شامل سنجه های برآورد خطای مطلق مدل، تحلیل کارایی مدل و خطای نسبی مدل استفاده شده است که بر اساس نتایج آن، مدل­های ابداعی برای هریک از متغیر کیفیت آب صحت قابل قبولی از خود نشان دادند.

Keywords:

کیفیت آب رودخانه , سنجه های سیمای سرزمین , ویژگی ساختار سیمای سرزمین , کاربری سرزمین , رگرسیون خطی چندمتغیره