بهینه سازی کاربری اراضی با استفاده از رویکرد ارزیابی چندمعیاره و تحلیل اقتصادی اراضی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز چهل چای استان گلستان)

   بهینه سازی کاربری اراضی به منظور استفاده مطلوب از اراضی برای فعالیت های مختلف، همواره از بحث های اساسی در برنامه ­ریزی مدیران منابع طبیعی بوده است. برای جلوگیری از اثرات سوء ناشی از بهره برداری غیراصولی از اراضی باید برنامه­ های مدیریتی طراحی گردد که منجر به عملکرد بهتر کاربری اراضی گردد. در این تحقیق باهدف جلوگیری از ادامه روند بهره ­برداری غیراصولی از اراضی، به ­طوری­که رفاه اجتماعی و اقتصادی مردم ساکن در آن به­ خطر نیافتد اقدام به بهینه سازی کاربری اراضی در آبخیز چهل­ چای با وسعت ۲۵۶۸۰ هکتار در استان گلستان شده است. بدین منظور به ایجاد نقشه کاربری بهینه با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره و همچنین ارزیابی اقتصادی اراضی با توجه به نسبت سود به هزینه هریک از کاربری های پیشنهادی پرداخته شد. کاربری­ها و اقدامات حفاظتی پیشنهادی در آبخیز چهل­ چای شامل تراس ­بندی، احداث باغ، آگروفارستری، علوفه ­کاری، جنگل­کاری و احیای جوامع گیاهی کنار رودخانه است. جهت تعیین توان سرزمین برای کاربری ها،  لایه ها و نقشه های اطلاعاتی وارد نرم افزار Terrset شد و تناسب اراضی برای هریک از کاربری های پیشنهادی تعیین گردید. بر این اساس هر یک از فاکتورها بین صفر و یک استاندارد شدند و نقشه فازی هریک از کاربری ها در محیط ترست تهیه شد. در نهایت با توجه به فاکتورها و محدودیت­های تعریف شده نقشه تناسب هریک از کاربری های پیشنهادی با روش ارزیابی چندمعیاره (MCE) تهیه شد. در نقشه نهایی اختصاص کاربری ها بر اساس اهداف چندگانه  (MOLA)با افزایش ارزش­ها از صفر تا یک، تناسب افزایش می ­یابد. همچنین از طرفی با در نظرگرفتن هزینه احداث و نگهداری و درآمد هریک از کاربری های پیشنهادی طی افق برنامه ریزی ۳۰ ساله،  نسبت سود به هزینه هر کاربری به­ دست آمد که نتایج ارزیابی اقتصادی تمامی کاربری های پیشنهادی مقرون به صرفه شد. در نهایت با توجه به نتایج حاصل از ارزیابی چندمعیاره و ارزیابی کارآیی اقتصادی برای فعالیت­های پیشنهادی سطح کل تناسب آن ها نسبت به حوضه به ­دست آمد.

Keywords:

Benefit-Cost Ratio , Land Suitability , Optimize Use , The Planning Horizon , افق برنامه ریزی , تناسب اراضی , کاربری بهینه , نسبت سود به هزینه