ارزیابی شاخص خشکسالی SPEI و تحلیل روند با استفاده از روش های ناپارامتریک در ایستگاه های منتخب حوزه آبریز دریاچه ارومیه

   شناخت روند و هم چنین ویژگی های خشکسالی نقش مهمی در توسعه و مدیریت منابع آب دارد. در این پژوهش ویژگی های زمانی- مکانی شاخص خشکسالی  SPEIدر مقیاس کوتاه مدت، میان مدت، بلند مدت و سالانه ((SPEI۳, SPEI۶, SPEI۹ بر اساس داده های دما و بارش در ۴ ایستگاه سینوپتیک منتخب (تبریز، ارومیه، مهاباد، اهر) طی دوره ۲۶ ساله (۲۰۱۳-۱۹۸۸) در حوزه دریاچه ارومیه مورد بررسی قرار گرفت. هم چنین به منظور بررسی روند شاخص SPEI از  آزمون من-کندال و روش گرافیکی LOWESS به ترتیب در مقیاس ماهانه، سالانه، استفاده شده است. که در تمامی ایستگاه های سینوپتیک منتخب حوزه دریاچه ارومیه با توجه به افزایش روند مقدار دما و کاهش روند بارندگی،  خشکسالی روند افزایشی داشته و شاخص SPEI  ماهانه نیز در هر سه مقیاس زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت روند نزولی (افزایش خشکسالی) داشته است و تعدادی از ماه ها روند نزولی در سطح ۹۵% معنی دار بوده و با افزایش مقیاس زمانی روند معنی داری ماه های مورد مطالعه ایستگاه های منتخب افزایش می یابد. هم چنین روند سالانه خشکسالی در ایستگاه سینوپتیک مهاباد دارای شیب نزولی بیش تری (افزایش خشکسالی) بوده و در هر سه مقیاس زمانی نیز روند خشکسالی در ایستگاه مهاباد روند نزولی نسبت به سایر ایستگاه های منتخب داشته است و بر اساس نتایج سالانه شاخص SPEI طولانی ترین دوره رطوبتی از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۵ قابل تشخیص می باشد که شروع خشکسالی از سال ۱۹۹۵ می باشد که شدید ترین مقدار خشکسالی مربوط به ایستگاه های ارومیه و اهر می باشد که در سال ۲۰۰۱ اتفاق افتاده است. هم چنین طولانی ترین دوره خشکسالی (متوسط، شدید، بسیار شدید) در هر سه مقیاس زمانی مربوط به ایستگاه مهاباد می باشد که ایستگاه مهاباد اولویت اول را از نظر افزایش روند خشکسالی و ایستگاه ارومیه اولویت آخرین را دارد.

Keywords:

Drought , Lowess Graphical Method , Man-Kendall Test , Urmia Lake Basin , آزمون من-کندال , حوزه دریاچه ارومیه , خشکسالی , روش گرافیکی LOWESS