حمید امیرنژاد - Associate Prof, Faculty of Agricultural Engineering, Agricultural Sciences and Natural Resources University Sari
ساره حسینی - Ph.D of Forestry, Faculty of Natural Resources, Agricultural Sciences and Natural Resources University Sari
مصطفی صابری - BS Student of Agricultural economics, Faculty of Agricultural Engineering, Agricultural Sciences and Natural Resources University Sari

   یکی از چالش ­های جدی در طرح ­های انتقال آب بین حوضه­ ای وجود پیامدهای گوناگون است که به­علت نقش و اثربخشی متفاوت هر یک از آنها در اجرا، مشکلات زیادی را در زمینه ­های محیط­زیستی، اقتصادی و اجتماعی به­وجود آورده است. لذا هدف از این تحقیق شناسایی و اولویت­ بندی پیامدهای مثبت و منفی طرح ­های انتقال آب بین حوضه­ای با استفاده از نظر ۴۱ نفر از خبرگان و متخصصین مرتبط با حوزه­ی آب و اعضای هیات علمی متخصص در این امر بوده است. در این راستا، از پرسشنامه ­ای محقق ­ساخته به­ منظور شناسایی پیامدهای موثر و حائز اهمیت در طرح ­های انتقال آب بین­ حوضه­ای از سه دیدگاه محیط­ زیستی، اقتصادی و اجتماعی و از تکنیک انتروپی (Entropy) به ­منظور محاسبه وزن آن­ها استفاده شده است. در ادامه از تکنیک ترجیحات بر اساس مشابهت به راه ­حل ایده آل (TOPSIS) برای اولویت­بندی پیامدهای موثر استفاده گردید. تجزیه و تحلیل یافته ­های این پژوهش با استفاده از تکمیل ۴۱ پرسشنامه، ۲۹ پیامد (شاخص) را از جنبه­ های محیط ­زیستی، اقتصادی و اجتماعی برای طرح ­های انتقال آب بین حوضه­ای شناسایی نموده است که شامل ۹ پیامد محیط­ زیستی، ۷ پیامد اقتصادی و ۱۳ پیامد اجتماعی جهت ارزیابی طرح های انتقال آب بین­ حوضه ­ای بوده است. نتایج وزن­ دهی پیامدها با استفاده از تکنیک انتروپی نشان داد که جنبه اجتماعی با وزن (۴۴۷۴۴/۰)، جنبه محیط­ زیستی با وزن (۳۱۱۰۲/۰) و جنبه  اقتصادی با وزن (۲۴۱۵۳/۰) و از جنبه محیط­ زیستی پیامد نابودی حیات باتلاق ها و تالاب در پایین دست آبخیزهای مبدا  با وزن (۰۳۴۶۵۵/۰)، از جنبه اقتصادی پیامد هزینه سنگین ساختاری (ایستگاه پمپاژ، احداث تونل و لوله گذاری، آب شیرین کن و ... ) با وزن (۰۳۴۶۲/۰) و از جنبه اجتماعی پیامد اعتراضات، مناقشات، منازعات اجتماعی، قومی و احساس تبعیض در جامعه با وزن (۰۳۴۶۵/۰) به ­ترتیب بیشترین وزن را در بین سایر پیامدها به ­خود اختصاص داده ­اند. همچنین، نتایج اولویت­ بندی پیامدها با تکنیک­ TOPSIS نیز نشان داد پیامدهای اجتماعی، زیست­ محیطی و اقتصادی به ­ترتیب دارای اهمیت و اولویت بالایی در طرح­ های انتقال آب بین­ حوضه­ای می­ باشند. نتایج کلی حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که پیامدهای مثبت و منفی­­­ طرح­ه ای انتقال آب بین­ حوضه­ای باید حتما توسط سازمان مرتبط با حوزه­ی آب جهت نظارت و حفظ پایداری اکوسیستم ­های طبیعی و نیل به اهداف توسعه ­ی پایدار مد نظر قرار گیرد.

Entropy, Inter-basin Water Transfer Plans, Multi-criteria Decision Making, TOPSIS, تصمیم گیری چندشاخصه, طرح های انتقال آب بین حوضه ای, Entropy, TOPSIS