بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر سیل خیزی و رسوب زایی حوزه آبخیز حنیفقان، فارس

در یک اکوسیستم طبیعی بهره برداری از زمین و ایجاد تغییر در شرایط محیطی به ویژه پوشش گیاهی و کاربری اراضی آن اکوسیستم بر پاسخ های هیدرولوژیکی مانند جاری شدن سیلاب و میزان فرسایش و رسوب منطقه تاثیرگذار می­باشد و در نهایت باعث خسارات شدید اقتصادی – اجتماعی می شود. لذا پیش­بینی تغییرات کاربری اراضی بر وضعیت سیلاب­ های دهه­ های آتی و رسوب زایی حوزه، راهگشای مقابله با این پدیده خواهد بود. جهت شبیه­ سازی سیستم هیدرولوژیکی دهه­ های آتی، مدل HEC-HMS که برای دوره گذشته واسنجی و اعتبارسنجی شده، با تغییر در شماره منحنی و درصد نفوذناپذیری زیر حوزه ها اجرا شد؛ و هیدروگراف های پیش بینی شده دهه­ های آتی (۲۰۲۰، ۲۰۲۵ و ۲۰۳۰) و گذشته (۲۰۰۴) مورد مقایسه قرار گرفت.  نتایج نشان داد دبی اوج و حجم سیلاب در دهه­ های ۲۰۲۰، ۲۰۲۵ و ۲۰۳۰ نسبت به دهه ۲۰۰۴ به ترتیب (۸/۵۲ و ۴۱/۲۰)، (۲۹/۷۰ و ۵۱/۳۲) و (۸۷/۷۸ و ۰۵/۳۸) افزایش خواهد یافت. میانگین دبی اوج در دهه ۲۰۲۰، ۲۰۲۵ و ۲۰۳۰ نسبت به میانگین دبی اوج رگبارهای مشاهداتی (در اثر تغییر کاربری اراضی و ثابت ماندن سایر شرایط) به ترتیب ۱۶، ۲۵ و ۳۵/۳۸ درصد افزایش خواهد یافت. مرحله دوم، تعیین تغییرات رسوب در آینده با استفاده از منحنی سنجه-رسوب بود که با قرار دادن دبی دهه ۲۰۰۴ و دهه­ های ۲۰۲۰، ۲۰۲۵ و ۲۰۳۰ در آن، میزان رسوب مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد میزان رسوب برای سال ۲۰۲۰ در مقایسه با سال ۲۰۰۴ به میزان ۰۱/۱۲، برای سال ۲۰۲۵ در مقایسه با سال ۲۰۲۰، ۱۴/۱۵ درصد و برای سال ۲۰۳۰ در مقایسه با سال ۲۰۲۵، ۶۴/۳۶ درصد افزایش خواهد یافت. با توجه به نتایج به دست آمده، تغییر کاربری در آینده و به تبع آن افزایش دبی، رسوب هم به طور قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد؛ که می­تواند شرایط هیدرولوژیکی و مورفولوژی حوزه را تحت تاثیر قرار دهد.

Keywords:

Calibration , Erosion , HEC-HMS , Land Use Change , Runoff , Sediment Rating Curve , تغییرکاربری اراضی , رواناب , فرسایش , منحنی سنجه رسوب , واسنجی , HEC-HMS