تعیین عوامل موثر بر گسترش طول آبکندها در حوزه ی آبخیز قاضیان استان فارس

نیاز به مطالعه­ ی دقیق و شناخت عوامل موثر بر فرسایش آبکندی، به دلیل تخریب خاک و تولید رسوب فراوان، و اثرگذاری عوامل مختلف بر شکل­ گیری و توسعه­ ی آن، امری ضروری است. به این منظور در این پژوهش، طول  آبکند، مساحت آبخیز در بالای نقطه ­ی گسترش، شیب پیشانی، درصد سنگ ریزه، خاک لخت، پوشش گیاهی، لاشبرگ، قابلیت هدایت الکتریکی عصاره­ ی اشباع، اسیدیته، درصد ماده­ی آلی، نسبت جذبی سدیم، درصد رس، سیلت و شن  در ۳۰ آبکند در سال ۱۳۹۶ اندازه ­گیری شد. به منظور تعیین فاکتورهای تاثیرگذار بر طبقه ­بندی نمونه ­ها، تحلیل عاملی با استفاده از نرم­افزار SAS (نسخه­ ی ۱/۹)  انجام پذیرفت. عوامل موثر بر گسترش طول آبکندها با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره ­ی پس رونده و به کمک نرم ­افزار SPSS (نسخه ­ی ۱۶)، با در نظر گرفتن طول آبکند به عنوان متغیر وابسته و سایر موارد اندازه­ گیری شده به عنوان متغیرهای مستقل تعیین شد. نتایج این پژوهش نشان داد عوامل هدایت الکتریکی عصاره­ی اشباع، مساحت آبخیز گسترش، و درصد خاک لخت، مهم­ترین نقش را در گسترش طول آبکندها در حوزه­ی آبخیز قاضیان واقع در شمال استان فارس دارند. لذا پیشنهاد می­ شود توجه بیشتری به کنترل فرسایش در پیشانی آبکندها داشت و با استقرار پوشش گیاهی سازگار و مقاوم، به کاهش سطوح فاقد پوشش و افزایش ضریب زبری اقدام کرد. همچنین ضروری است در هر منطقه (اقلیم) از کشور یک حوزه­ ی آبخیز دارای فرسایش آبکندی به طور کامل تجهیز شود و پژوهش­های دقیق­تری، بر روی ساختار ذرات خاک، پوشش گیاهی، رژیم و شدت بارش، ارتفاع رواناب، تنش برشی، سرعت جریان، ویژگی­ های مورفومتریک، نوع شیب و پوشش، مکانیسم ایجاد و گسترش آبکندها و روش­های کنترل فرسایش آبکندی صورت گیرد.

Keywords:

Bare Soil , Cover Vegetation , Erosion , Gully , آبکند , پوشش گیاهی , خاک لخت , فرسایش