بررسی اثرات و پتانسیل عملیات مکانیکی آبخیزداری درترسیب کربن، حوزه آبخیز گاودره کردستان

     گرم شدن کره زمین بر اثر افزایش غلظت گازهای گلخانه­ ای، بویژه دی­اکسید­کربن، تغییرات شدید آب و هوایی طی دهه ­های اخیر را بدنبال داشته است. این امر روند تخریب منابع طبیعی، خاک و آب را بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک تشدید نموده است. یکی از مهم ­ترین ابزارهای سازگاری و یا اصلاح پیامدهای این بحران، ترسیب کربن توسط اکوسیستم ­های طبیعی به کمک ابزارهای مدیریتی کارا نظیر عملیات مدیریتی مرتع و آبخیزداری است. این پژوهش با هدف ارزیابی و تعیین کمی ترسیب کربن در انواع مختلف عملیات اصلاحی و احیائی مکانیکی مانند انواع مختلف بندها و سدهای کوتاه اصلاحی ملاتی، گابیونی و بانکت­ بندی، در حوزه آبخیز گاودره استان کردستان اجراء گردید. نمونه ­برداری در واحدهای کاری با اعمال روش نمونه گیری سیستماتیک تصادفی انجام و نمونه­ ها جهت تجزیه به آزمایشگاه منتقل شدند. نتایج تجزیه آماری داده ­ها حاکی است که میزان ذخیره کربن پوشش گیاهی در تیمارهای آزمایشی دارای اختلاف معنی داری در سطح ۵ درصد می باشند. همچنین نتایج کل عملکرد ترسیب کربن، شامل پوشش گیاهی و خاک، نشان می­ دهد که مقدار ترسیب کربن بر اثر عملیات مکانیکی آبخیزداری افزایش یافته است. این افزایش در تیمارهای بانکت­ بندی و سد های رسوب­ گیر گابیونی بطور معنی داری بیشتر از شاهد آزمایش بوده و در مقایسه با آن در کلاس برتری قرار می­ گیرند. میانگین حداکثر کربن ترسیب یافته در واحد سطح ۷۲۶۶ کیلوگرم در هکتار بوده که ۶۵ درصد آن مربوط به ترسیب کربن در خاک است. بطور کلی نتیجه­ گیری می­ شود که عملیات اصلاحی سازه­ های مکانیکی بویژه بانکت ­بندی دارای قابلیت بالایی در ترسیب کربن بوده و خاک نیز مهم­ ترین مخزن کربن در این عملیات بشمار می ­آید.    

Keywords:

Carbon sequestration in soil , Carbon sequestration in vegetation cover , Climate changes , Watershed mechanical operations , تغییرات اقلیمی , عملیات مکانیکی , ترسیب کربن در خاک , ترسیب کربن در پوشش گیاهی