محمد ابراهیم بنی حبیب - Tehran university
میترا تنهاپور - Tehran university

سیلاب واریزه ای به عنوان یک فاجعه شدید زمین­ شناسی، هر ساله باعث ایجاد خسارات زیادی در مناطق کوهستانی می­ شود. غلظت رسوب سیلاب واریزه­ ای بر روی دبی اوج سیلاب و زبری هیدرولیکی جریان اثر دارد لذا تخمین غلظت رسوب براساس ویژگی­ های فیزیکی حوضه، رسوب و بارش ضروری است. هدف از مطالعه حاضر، ارائه مدل تجربی برای تعیین غلظت رسوبات سیلاب ­های واریزه­ای  در منطقه مورد مطالعه با استفاده از پارامترهای بارندگی است، بنحوی­که ضعف برآورد مقدار ثابت غلظت روابط ارائه شده توسط محققان قبل را برطرف نماید. بدین منظور روابط بین هر یک از پارامترهای بارندگی تجمعی، بارش پیشین و بارش کل (مجموع پارامترهای بارندگی پیشین و بارندگی تجمعی) با غلظت رسوبات سیلاب واریزه ­ای با استفاده از داده­ های بارندگی و وزن مخصوص سیلاب واریزه­ای ایستگاه تحقیقات بین­ المللی حوضه جیان­ جیا در محدوده سال­ های ۲۰۰۴-۱۹۹۹  ارزیابی شد. برای تعیین بهترین رابطه، از روش اعتبارسنجی متقابل استفاده شد و خطای روابط توسط آماره ­های ضریب تبیین (R۲)، میانگین مطلق خطای نسبی (MARE) و ضریب نش-ساتکلیف (NSE) تعیین شد. نتایج نشان داد با استفاده از مجموع پارامترهای بارندگی تجمعی و بارش پیشین (بارش کل)، برای تعیین غلظت رسوبات سیلاب واریزه ­ای، صحت بالاتری بدست می ­آید. مقدار شاخص­ های آماری مدل ارائه شده (۰۶/۰ mare =،  ۸۶/۰=    R۲و ۸۴/۰= (NSE نشانگر توانایی بالای آن در برآورد غلظت رسوبات سیلاب­ های واریزه است طوری­که خطای برآورد غلظت رسوبات توسط محققان دیگر را به صورت میانگین تقریبا ۸۰ درصد کاهش داده است. محدوده چگالی نسبی رسوبات بین ۶۳/۱-۲۳/۲ گرم در سانتی ­متر مکعب، بارندگی تجمعی بین ۳۶/۳-۳۶/۷۵ میلی­ متر و بارش پیشین بین ۷۷۲/۰-۵۹/۹۲ میلی­ متر متغیر است. پس از واسنجی رابطه پیشنهادی این تحقیق، می­ توان آن را برای برآورد غلظت رسوبات سیلاب­ های واریزه­ ای سایر حوضه­ های مستعد رخداد سیلاب واریزه­ ای و دارای رگبارهای مشابه سیل آسا استفاده کرد.

Cross validation, Antecedent rainfall, Peak discharge of flood, Debris flow, Sediment concentration, اعتبارسنجی متقابل, بارش پیشین, دبی اوج سیلاب, سیلاب واریزه ای, غلظت رسوب