ارزیابی و اولویت بندی زیرحوزه های آبخیز قطورچای بر اساس درجه سلامت آبخیز(مطالعه موردی: قطورچای، خوی، آذربایجان غربی)

     مدیریت جامع حوزه های آبخیز فرآیندهای مخرب را شناسایی و با کاهش آن­ها خدمات آبخیز را بهبود می­بخشد. فرآیندهای مخرب سلامت حوزه­های آبخیز را تحت تاثیر قرار می دهد، بنابراین با آگاهی از میزان سلامت حوزه می توان در جهت تحقق اهداف مدیریت جامع حوزه­های آبخیز و آبخیزداری عمل نمود. در این پژوهش، یازده زیرحوزه­ قطورچای در شهرستان خوی با مساحت ۶۸۴۰۰ هکتار  بر اساس درجه سلامت آبخیز اولویت­بندی گردیدند. به منظور ارزیابی سلامت زیرحوزه­ها اقدام به انتخاب شاخص های اصلی و  موثر در میزان سلامت حوزه گردید. ارتباطات و تعاملات بخش های تشکیل دهنده هر یک از زیرحوزه ها برای ارزیابی شاخص ها در نظر گرفته شد. سلامت زیرحوزه­ها در پنج بخش وضعیت­زیستی (غنای گونه­ای)، پیوستگی هیدرولوژیک (تعداد سازه در واحد طول رودخانه)، ژئومورفولوژی (حساسیت­پذیری خاک به فرسایش و حساسیت­پذیری اقلیم)، هیدرولوژی (پوشش گیاهی چندساله و سطوح غیرقابل نفوذ) و کیفیت آب (منابع آلاینده نقطه­ای و غیرنقطه­ای) ارزیابی گردید. زیرحوزه­های منطقه مورد مطالعه از نظر هر یک از شاخص­ها اولویت­بندی شد و در پایان نقشه نهایی از ترکیب کلیه شاخص­ها حاصل گردید. نتایج اولویت­بندی کلیه شاخص­ها نشان داد که وضعیت سلامت کلیه زیرحوزه­ها متوسط می­باشد و زیرحوزه شماره ۱۱ با دارا بودن امتیاز ۳۹/۶۰ نسبت به سایر زیرحوزه­ها از حداکثر امتیاز سلامت و زیرحوزه شماره ۶ با امتیاز ۷۱/۵۰ از حداقل امتیاز سلامت برخوردار است. علت کاهش سلامت در هریک از بخش ها مورد بررسی قرار گرفت و راه حل هایی جهت بهبود وضعیت سلامت و جلوگیری از کاهش آن مطرح گردید که این نتایج می­تواند در اولویت­بندی اقدامات آبخیزداری با هدف بهبود وضعیت و تقویت خدمات آبخیز مورد توجه قرار گیرد.  

Keywords:

Prioritizing , Connectivity , Health rate of watershed , Water quality , Hydrology , اولویت بندی , پیوستگی , شاخص سلامت آبخیز , کیفیت آب , هیدرولوژی