ارتباط موقعیت شیب و نوع کاربری در شیب تپه های دارای فرسایش سیلانگل با ضریب فعالیت خاک و حدود آتربرگ

فرسایش سیلان گل یک معضل فراگیر همراه با پیامد های ناگوار برای اکوسیستم های طبیعی در بیشتر نقاط دنیا محسوب می شود که از عوامل اصلی ایجاد آن، وقوع بارش های سنگین، ذوب برف و یخ و طغیان آب رودخانه ها است. در این پژوهش اهمیت موقعیت شیب و نوع کاربری بر وقوع فرسایش سیلان گل در شیب تپه هایی با سه کاربری گوناگون بررسی شد. برای این منظور، سه شیب تپه با شرایط مشابه در کاربری­ها انتخاب و سه نیمرخ به ترتیب در بالای شیب تپه (بیش ترین احتمال وقوع فرسایش سیلان گل)، میانه شیب تپه (احتمال وقوع فرسایش سیلان گل متوسط) و انتهای شیب تپه (کم ترین احتمال وقوع فرسایش سیلان گل) حفر شد. نمونه برداری از دو لایه ی سطحی و زیر سطحی در هر نیمرخ انجام گردید و برخی ویژگی های فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی خاک تعیین شد. نتایج نشان داد که در کاربری جنگل، بیشترین حد روانی در میانه ی شیب می­باشد که در دو لایه مورد مطالعه به ترتیب ۶۴/۲۸ و ۹۰/۲۵ درصد بود ولی در کاربری مرتع، بیشترین میزان این حدود به ترتیب ۰۷/۳۷ و ۹۴/۳۳ درصد و مربوط به بالای شیب بود. نوع کاربری با پارامتر های ماده ی آلی، آهک، رس، رطوبت اشباع، حد روانی، حد خمیری و شاخص خمیری در سطح ۹۹ درصد و با پارامتر های درصد شن، شاخص فعالیت خاک، ظرفیت تبادل کاتیونی و نسبت مقدار (درصد) ماده آلی به مقدار (درصد) رس در سطح ۹۵ درصد ارتباط معنی دار و با پارامتر های سیلت و نسبت مقدار ظرفیت تبادل کاتیونی به مقدار (درصد) رس فاقد ارتباط معنی دار بود. همچنین کاربری مرتع تخریب شده با میانگین ۶/۱۶ درصد رس و ۳۷/۴۷ درصد سیلت، بیشترین میزان رس و سیلت و کمترین شاخص فعالیت خاک (۳۶/۰) را دارا بود. نتایج این پژوهش نشان داد که هم اکنون، کاربری­های تخریب شده به دلیل بالا بودن مواد ریز دانه و درصد رطوبت اشباع و همچنین فقیر بودن پوشش سطح خاک، مساعدترین شرایط را برای وقوع فرسایش سیلان گل دارند.  

Keywords:

Liquid Limit , Plasticity Index , CEC/Clay Ratio , Organic Matter/Clay Ratio , حد روانی , شاخص خمیری , نسبت ظرفیت تبادل کاتیونی به رس , نسبت ماده ی آلی به رس