اثر شدت آتش سوزی بر مولفه های نفوذپذیری خاک در فصولمختلف (مطالعه موردی: حوزه آبخیز مرتعی چرات استان مازندران)

آتش­ سوزی در مراتع چه عمدی و چه غیرعمدی، پوشش گیاهی و ویژگی­های خاک را تحت­تاثیر قرار می­دهد لذا داشتن دانش کافی در مورد تاثیرات آن ضروری است. یکی از ویژگی ­هایی که پیش­بینی می­شود تحت­تاثیر قرارگیرد ولی کمتر تا کنون به آن پرداخته شده، نفوذپذیری خاک است. از آنجاییکه آتش­سوزی­های لکه­ای عمدی در تیپ گیاهی Artemisia aucheri در حوضه چرات استان مازندران دیده شده، در تحقیق حاضر سعی شد تا نفوذ اولیه، نهایی و میزان نفوذ در شدت­های متفاوت آتش سوزی و فصول مختلف سال مورد بررسی قرار گیرد. برای این منظور ابتدا ۳ ترانسکت ۱۰۰ متری به صورت تصادفی مستقر و در امتداد هر ترانسکت، ۳ پلات ۲ مترمربعی برای شاهد (بدون آتش سوزی)، آتش سوزی سطحی خفیف تا حد سوزاندن مستقیم و بدون مواد اشتعال­پذیر پوشش گیاهی و لاشبرگ سطحی (بدون تولید خاکستر) و آتش سوزی سطحی شدید تا حد سوزاندن مستقیم مواد اشتعال­پذیر پوشش گیاهی و لاشبرگ سطحی (با تولید خاکستر) مستقر شد. پس از اعمال آتش سوزی­ها، اقدام به اندازه­گیری نفوذ در فصول مختلف سال (ماه­های اردیبهشت، مرداد و آبان) با استفاده از استوانه­های مضاعف شد. تجزیه و تحلیل داده­های نفوذ اولیه، نفوذ نهایی و میزان نفوذ در شدت­های مختلف و فصول متفاوت با کمک آنالیزهای واریانس دوطرفه و آزمون مقایسه میانگین­ها، در نرم­افزار SPSS نسخه ۲۰ انجام شد. نتایج نشان داد که نفوذ اولیه، نفوذ نهایی و میزان نفود در فصل تابستان بیش تر از فصول دیگر و به ترتیب معادل ۲۲۴/۵، ۵۳۴/۱۵ و ۷۵۶/۷ سانتی متر بر ساعت هستند. مناطق بدون آتش سوزی و آتش سوزی خفیف با هم تفاوت معنی­ داری از نظر نفوذ نداشتند ولی در آتش سوزی شدید میزان نفوذ نهایی کم تر از فصول دیگر بود به طوریکه از ۹۴۶/۳ به ۴۴۷/۲ سانتی متر بر دقیقه کاهش یافت.      

Keywords:

Designed fire , Soil characteristics , Shrub cover , Charat watershed in Mazandaran , آتش سوزی عمدی , ویژگی­ های خاک , پوشش بوته ­ای , حوضه چرات مازندران