زهرا رنجبرباروق - دانش آموخته دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه خوارزمی

طوفانهای گرد و غبار یکی از مهمترین چالشهای اخیر در منطقه ی غرب آسیا محسوب میشود. این پدیده به علت خشکسالی شدت بیشتری در کشورهای منطقه از جمله ایران یافته و آثار منفی فراوانی در زندگی مردم گذاشته است. از آنجاکه این منطقه در کمربند خشک و گرد و غباری جهان قرار گرفته، ضروری است تا ابعاد گوناگون ریزگردها به خوبی واکاوی شود. شناخت ماهیت، منشا و اثرات ریزگردها در تعیین روشهای کنترل آن نقش به سزایی دارد. در این پژوهش ویژگیهای کانون فعال گرد و غبار بر جنوب غرب ایران مورد مطالعه قرار گرفت. براساس نتایج این پژوهش، کانون خوزستان - ایلام از نظر حوزه تاثیرگذاری بیش از آن که تاثیر منطقه ای داشته باشد اثر محلی دارد. علت اصلی تشدید طوفانهای گرد و غبار در این منطقه، عمده خاکهای این خوشه است که از نوع دانه ریز رسی_گچی میباشد. خاک سطحی و رسوبات کواترنر تحت اثر نهشته های هوازده و منتقل شده حاصل از سازند آغاجاری دارای بافت ریز دانه میباشد که از استحکام و ساختار مناسب جهت مقاومت در برابر عوامل فرسایش برخوردار نمیباشد. همچنین افزایش دما، کاهش رطوبت و از بین رفتن پوشش گیاهی در کنار عواملی نظیر خشک شدن تالابها و پهنه های مرطوب منطقه منجر به تشدید این امر شده است. به منظور مدیریت و پایش این مناطق میتوان از طریق آموزش بهره برداران اراضی بخش کشاورزی و منابع طبیعی، اصلاح الگوی کشت و کشاورزی حفاظت شده و پایدار، ارتقاء بهره وری منابع آب و همچنین دستیابی به تعادل دام و مرتع و نیز ارائه معیشت های جایگزین مناسب از شدت میزان گرد و غبار در این کانونها کاست.

گرد و غبار، جنوب غرب ایران، پایش.