محمدسعید وقار - استادیار گروه زراعت، واحد قصرشیرین، دانشگاه آزاد اسلامی، قصرشیرین، ایران

آلودگی زیست محیطی به ویژه آلودگی ناشی از استفاده نامناسب از سموم شیمیایی در کشاورزی، یکی از جدی ترین مشکلات امروز جهان است. این چالش تهدیدی جدی برای کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی و امنیت غذایی است. در این راستا، به منظور تاثیر نانو کودهای در جهت تعدیل اثر تنش کم آبی و بهبود درصد روغن و پروتئین دانه سویا، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مجتمع تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه در دو سال زراعی ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ بر روی رقم M۹ انجام شد. عامل اصلی آبیاری در چهار سطح (آبیاری کامل، قطع آبیاری در مرحله گلدهی، غلاف دهی و پر شدن دانه) در کرت اصلی و عامل فرعی شامل محلول پاشی در هشت سطح (آب مقطر، آهن، روی، منگنز، آهن + روی، آهن + منگنز، روی + منگنز، آهن + روی + منگنز) در کرت فرعی بود. نتایج نشان داد که اثر تنش کم آبی بر درصد روغن و درصد پروتئین دانه معنیدار بود. اثر تنش در مرحله پر شدن دانه شدیدتر بود و درصد روغن دانه را ۱۰/۱ درصد کاهش داد. در حالی که درصد پروتئین دانه ۱۳/۵ درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت. استفاده از کودهای نانو اثر منفی تنش کم آبی را کاهش داد. نانو کود روی + منگنز از دیگر تیمارها موثرتر بود و بالاترین درصد روغن (۲۲/۲۱) و پروتئین دانه (۳۷/۵۳) تولید گردید، که در مقایسه با شاهد ۲۲/۱۶ و ۲۸/۷۲ درصد افزایش داشت. در نهایت از نتایج به دست آمده چنین استنباط میشود که محلول پاشی نانو کودهای آهن، روی و منگنز در شرایط کم آبی در مناطق خشک و نیمه خشک نقش موثری در کاهش اثر تنش کم آبی و بهبود درصد روغن و پروتئین دانه سویا دارند و میتواند به عنوان جایگزین مناسبی برای کودهای متداول شیمیایی باشند.

تنش خشکی، سویا، کودهای نانو، درصد روغن، درصد پروتئین