اثر تنش شوری بر برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژیک، میزان اسانس و روابط یونی دو زیرگونه مرزنجوش (Origanum vulgare L. ssp. vulgare & ssp. gracile)

مرزنجوش (Origanum vulgare L.) گیاهی علفی، چندساله و متعلق به تیره نعناع است که به عنوان ادویه برای طعم دادن به غذاها و نیز برای اهداف طبی به عنوان ضدنفخ، معرق، خلط آور، آرام بخش، اشتهاآور، مدر، ضدسرفه و ضدروماتیسم مورد استفاده قرار می گیرد. جهت ارزیابی تاثیر تنش شوری بر برخی صفات رشدی و فیزیولوژیک، مقدار اسانس و جذب عناصر غذایی در دو زیرگونه از گیاه مرزنجوش، یک آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایشی شامل دو زیرگونه مرزنجوش (ssp. gracile و ssp. vulgare) و تنش شوری در چهار سطح (۰، ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ میلی مولار از NaCl) بودند. نتایج نشان داد که تنش شوری تاثیر معنی داری بر صفات مورد اندازه گیری داشته است. با افزایش میزان شوری، ویژگی های رشدی (ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد برگ و عملکرد ماده خشک)، محتوی نسبی آب برگ، شاخص کلروفیل (SPAD)، درصد و عملکرد اسانس، غلظت عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، نسبت پتاسیم به سدیم در برگ و ریشه کاهش، در حالی که مقادیر سدیم و کلر برگ و ریشه هر دو زیرگونه افزایش یافت. عکس العمل دو زیرگونه به سطوح مختلف تنش شوری متفاوت بود. تجمع بیشتر سدیم در ریشه ها و بالاتر بودن نسبت K/Na در برگ ها نسبت به ریشه ها نشان دهنده توانایی زیرگونه های مرزنجوش در محدود کردن انتقال و تجمع یون های Na+ در اندام های هوایی آنها می باشد. در مجموع یافته های این تحقیق نشان داد که زیرگونه vulgare به واسطه تجمع کمتر یون های سدیم و کلر، دارا بودن نسبت بالاتر K/Na و کاهش کمتر در شاخص کلروفیل و عملکرد ماده خشک از میزان تحمل بیشتری در برابر تنش شوری نسبت به زیرگونه gracile برخوردار است.

Keywords:

origanum vulgare L , اسانس , کلرید سدیم , عناصر غذایی , کلروفیل , محتوی نسبی آب برگ